Την περασμένη Παρασκευή, όταν ο Τζάρεντ Κούσνερ ενημερώθηκε ότι η Χαμάς θα ξεκινούσε συνομιλίες για την απελευθέρωση των Ισραηλινών ομήρων, βρισκόταν στο μέγαρό του στο τεχνητό νησί βόρεια του Μαϊάμι. Αμέσως μπήκε στο αυτοκίνητό του και οδήγησε 20 λεπτά μέχρι ένα άλλο μέγαρο, ιδιοκτησίας του δισεκατομμυριούχου Στιβ Γουίτκοφ, ειδικού απεσταλμένου του Ντόναλντ Τραμπ για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή.
Σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές, το κέντρο της διπλωματικής ισχύος της κυβέρνησης Τραμπ δεν βρισκόταν στην Ουάσινγκτον, αλλά σε μια από τις πλουσιότερες περιοχές της Φλόριντα. Οι δύο επιχειρηματίες ακινήτων, επιφορτισμένοι με την ολοκλήρωση μιας σημαντικής πτυχής των ξένων πολιτικών φιλοδοξιών του Τραμπ, άρχισαν να οργανώνουν ένα επιχειρησιακό κέντρο, από το οποίο έκαναν και δέχονταν τηλεφωνήματα από εμπλεκόμενους φορείς, περιλαμβανομένων ενός ανυπόμονου προέδρου και μελών του υπουργικού συμβουλίου της ισραηλινής κυβέρνησης.
Η βάση για την ειρηνευτική συμφωνία είχε τεθεί νωρίτερα εκείνη την εβδομάδα, όταν ο πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, συμφώνησε με τον Τραμπ σε μια πρόταση 20 σημείων για την επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας. Παρά το γεγονός ότι οι όροι ευνοούσαν κυρίως το Ισραήλ, ήταν ακόμη ασαφές αν η Χαμάς θα συμφωνούσε να απελευθερώσει ομήρους ή να παραχωρήσει τον έλεγχο της περιοχής. Καθώς πλησίαζε η προθεσμία για απάντηση της Χαμάς, ο Τραμπ προειδοποίησε τους μαχητές ότι χιλιάδες από αυτούς είχαν ήδη σκοτωθεί και ότι πολλοί ακόμα θα σκοτωθούν, εάν δεν δεχτούν τη συμφωνία. Λίγες ώρες αργότερα, η Χαμάς ανακοίνωσε ότι θα ξεκινούσε συνομιλίες για την απελευθέρωση ομήρων.
Όπως αναφέρουν οι New York Times, καθώς εργαζόταν μαζί με τον Γουίτκοφ στο Μαϊάμι, ο Κούσνερ συμβούλευε τους Ισραηλινούς να μην ανησυχούν για το υπόλοιπο της δήλωσης της Χαμάς, η οποία δεν μείωνε τις ανησυχίες του Ισραήλ ότι η οργάνωση δεν θα δεχόταν να παραδώσει τα όπλα της ή τον πολιτικό έλεγχο της Γάζας. Ο Κούσνερ επικεντρώθηκε στο πρώτο μέρος της δήλωσης, που σήμαινε ότι οι όμηροι θα μπορούσαν σύντομα να επιστρέψουν στο σπίτι τους. «Ο Στιβ κι εγώ είπαμε στο Ισραήλ: “Σας ενθαρρύνουμε να είστε θετικοί επίσης”», θυμάται ο Κούσνερ σε συνέντευξή του. Στις τηλεφωνικές επικοινωνίες, οι Ισραηλινοί είχαν δηλώσει ότι η Χαμάς θα απέρριπτε οποιαδήποτε συμφωνία. «Αυτή είναι μια στιγμή για να είμαστε θετικοί», επανέλαβε ο Κούσνερ. Λίγες ώρες αργότερα, το γραφείο του Νετανιάχου ανακοίνωσε ότι θα συμφωνούσε να ξεκινήσει η πρώτη φάση του ειρηνευτικού σχεδίου Τραμπ.
Στην προσπάθειά του να τερματίσει τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς, ο Τραμπ δεν απευθύνθηκε σε έμπειρους διπλωμάτες. Οι σύμβουλοί του αναφέρουν ότι ο ίδιος δεν είναι εξοικειωμένος με τις λεπτομέρειες μιας μακροχρόνιας ειρηνευτικής συμφωνίας. Αντίθετα, βασίστηκε στον γαμπρό του, τον Κούσνερ, να αναλάβει πρωτοβουλίες και να επιταχύνει τις διαπραγματεύσεις, τις οποίες ο Γουίτκοφ είχε προωθήσει για μήνες.
Ο Κούσνερ, 44 ετών, είχε αναπτύξει διπλωματικές σχέσεις σε αραβικές χώρες κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ και υπήρξε βασικός αρχιτέκτονας των Συμφωνιών του Αβραάμ, που οδήγησαν στην ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και τριών αραβικών κρατών. Αυτό του έδωσε γνώση των σύνθετων συνθηκών της περιοχής και των βασικών παικτών. Την Τρίτη, ο Κούσνερ ταξίδεψε στην Αίγυπτο μαζί με τον Γουίτκοφ και πέτυχαν θετικά αποτελέσματα. Συμμετείχαν σε ομάδα μεσολαβητών που ήδη εργαζόταν για μέρες για να πείσει τη Χαμάς να παραδώσει όπλα και να απελευθερώσει Ισραηλινούς ομήρους που είχαν απαχθεί πριν από δύο χρόνια.
Κατά τη διάρκεια της πτήσης, οι δυο τους συζητούσαν στρατηγικές για πιθανά σενάρια αποτυχίας της συμφωνίας και τρόπους διάσωσής της. Όταν οι δύο συνεργάζονται, ο Κούσνερ συνήθως συντάσσει τα σχέδια, ενώ ο Γουίτκοφ χειρίζεται τις τηλεφωνικές επικοινωνίες. «Στα ακίνητα της Νέας Υόρκης, πάντα διαπραγματεύεσαι κάνοντας μπροστά ή πίσω», ανέφερε ο Κούσνερ. «Όμως υπάρχει πολύς δρόμος πριν καταλήξεις σε συμφωνία και δώσεις χρήματα. Έχουμε συνηθίσει σε πολύπλοκες, δυναμικές συμφωνίες με πολύπλοκους χαρακτήρες», συμπλήρωσε.
Λίγες ώρες μετά την άφιξη του Κούσνερ στην Αίγυπτο, ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι Ισραήλ και Χαμάς είχαν επιτύχει συμφωνία, ενδεχομένως για τον τερματισμό της διετούς σύγκρουσης που ξεκίνησε με επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, η οποία κόστισε περίπου 1.200 ζωές και οδήγησε στην αιχμαλωσία περίπου 250 ατόμων. Από τότε, σύμφωνα με τοπικούς αξιωματούχους υγείας, ο ισραηλινός στρατός έχει σκοτώσει πάνω από 67.000 Παλαιστίνιους, μεταξύ των οποίων πολίτες και μαχητές. «Ο Τζάρεντ είναι πολύ έξυπνος», δήλωσε ο Τραμπ την Πέμπτη.
Εκπαιδευμένοι στις σκληρές τακτικές των ακινήτων της Νέας Υόρκης, ο Κούσνερ και ο Γουίτκοφ θεωρούν τους εαυτούς τους «deal guys» που δουλεύουν για τον απόλυτο «deal guy». Η προσέγγισή τους είναι απλή: να φτάσουν πρώτα σε ένα «ναι» και να ρυθμίσουν τις λεπτομέρειες αργότερα. Τις τελευταίες εβδομάδες έχουν ταξιδέψει συχνά στο εσωτερικό των ΗΠΑ και στο εξωτερικό, με στόχο την ειρήνη και την ανοικοδόμηση της Γάζας. «Η εμπειρία μας ως deal guys είναι ότι πρέπει να κατανοείς τους ανθρώπους», εξήγησε ο Κούσνερ. «Πρέπει να καταλάβεις ποιο είναι το τελικό τους όριο, ποιοι παίζουν παιχνίδια και πόσο μπορείς να πιέσεις», τόνισε και πρόσθεσε: «Πολλοί από αυτούς που κάνουν αυτό είναι καθηγητές ιστορίας ή διπλωμάτες. Εμείς είμαστε deal guys, είναι απλώς διαφορετικό άθλημα».
Ο Τζάρεντ Κούσνερ έχει λάβει διμερές έπαινο για τον ρόλο του στις διαπραγματεύσεις, αλλά ως εθελοντής χωρίς αμοιβή δεν υπόκειται στους ίδιους νόμους και στις απαιτήσεις γνωστοποίησης που ισχύουν για τους υπαλλήλους του κράτους. Παράλληλα, έχει εκτεταμένες επιχειρηματικές δραστηριότητες στη Μέση Ανατολή, ενισχύοντας την περιουσία του, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί στενές διπλωματικές σχέσεις με ηγέτες της περιοχής. Οι επικριτές του υποστηρίζουν ότι παρακάμπτει τις γραφειοκρατικές διασφαλίσεις που έχουν σχεδιαστεί για την αποφυγή συγκρούσεων συμφερόντων.
Οι business στο εξωτερικό
Όσον αφορά ερωτήματα σχετικά με τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες σε μια περιοχή όπου επιχειρεί να διαπραγματευτεί την ειρήνη, ο Λευκός Οίκος υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. «Θεωρώ ειλικρινά απαράδεκτο να υπονοείτε ότι είναι ακατάλληλο για τον Τζάρεντ Κούσνερ, ο οποίος είναι ευρέως σεβαστός σε όλο τον κόσμο και έχει μεγάλη εμπιστοσύνη και σχέσεις με αυτούς τους κρίσιμους εταίρους, να καταρτίσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ειρήνης 20 σημείων που καμία άλλη διοίκηση δεν θα μπορούσε να πετύχει», δήλωσε η Κάρολαϊν Λέβιτ, εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, την προηγούμενη εβδομάδα όταν ρωτήθηκε για τη συμμετοχή του Κούσνερ. Πρόσθεσε: «Είμαστε πολύ υπερήφανοι για αυτό το σχέδιο και ελπίζουμε η Χαμάς να το αποδεχτεί, γιατί θα οδηγήσει σε μια πιο ειρηνική και ευημερούσα Μέση Ανατολή».
Η ιδιωτική επενδυτική εταιρεία του Κούσνερ, Affinity Partners, χρηματοδοτείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από ξένους επενδυτές και έχει λάβει κεφάλαια από κρατικά επενδυτικά ταμεία της Σαουδικής Αραβίας, του Κατάρ και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. «Για να είναι επιτυχές το επόμενο στάδιο αυτής της συμφωνίας, ο Τζάρεντ Κούσνερ πρέπει να σταματήσει να προσεγγίζει το ζήτημα σαν μια συμφωνία ακινήτων και να επικεντρωθεί σε πολιτικά και ανθρώπινα δικαιώματα», δήλωσε ο γερουσιαστής Κρις βαν Χόλεν, Δημοκρατικός από το Μέριλαντ.
Αν ο Κούσνερ φαίνεται γνώριμο πρόσωπο στον Λευκό Οίκο του Τραμπ, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ποτέ δεν τον άφησε πραγματικά. Ήταν ανώτερος σύμβουλος χωρίς αμοιβή του Τραμπ κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του προέδρου, όπως και η σύζυγός του, Ιβάνκα Τραμπ, η μεγαλύτερη κόρη του προέδρου. Και οι δύο δέχτηκαν έντονη κριτική από τους Δημοκρατικούς για το ότι δεν λειτουργούσαν ως μετριαστικές δυνάμεις απέναντι στον Τραμπ, ιδιαίτερα όσον αφορά τις προσπάθειές του να περιορίσει τη μετανάστευση.
Ο Κούσνερ άρχισε να επικεντρώνεται σε ζητήματα όπως η μεταρρύθμιση των φυλακών και η ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και αρκετών αραβικών κρατών. Αποχώρησε από τον Λευκό Οίκο και η επενδυτική εταιρεία του έχει κερδίσει χρήματα από τις σχέσεις του με κάποιες από αυτές τις χώρες. Ο πατέρας του, Τσαρλς Κούσνερ, έλαβε προεδρική χάρη για φοροδιαφυγή και αντίποινα σε βάρος ομοσπονδιακού μάρτυρα, μεταξύ άλλων παραβάσεων. Ο Τσαρλς Κούσνερ, μεγάλος δωρητής της προεκλογικής εκστρατείας, είναι σήμερα πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Γαλλία.
Ο Μάικλ Χέρτζογκ, πρώην πρεσβευτής του Ισραήλ στις Ηνωμένες Πολιτείες, δήλωσε ότι ο συνδυασμός των επαφών του Κούσνερ στη Μέση Ανατολή και της ιδιότητάς του ως μέλος της οικογένειας Τραμπ τον καθιστούσε ιδιαίτερα πολύτιμο στις διαπραγματεύσεις. «Πιστεύω ότι ο Τζάρεντ έπαιξε ρόλο στο να πείσει τον πρόεδρο Τραμπ, μαζί με τον Στιβ Γουίτκοφ, να προχωρήσουν σε αυτή την πρωτοβουλία», είπε αναφερόμενος στο ειρηνευτικό σχέδιο 20 σημείων. «Ήταν η σωστή στιγμή. Όλοι εδώ γύρω δεν έδιναν πολλές πιθανότητες, αλλά λειτούργησε», συμπλήρωσε.
Οι προσπάθειες του Κούσνερ κερδίζουν ακόμα και τον έπαινο των Δημοκρατικών. Ο Τόμας Ρ. Νάιντς, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Ισραήλ κατά τη διοίκηση Μπάιντεν, δήλωσε ότι ήταν ενθουσιασμένος που οι τελευταίοι όμηροι επρόκειτο να απελευθερωθούν. «Ήταν εξαιρετικά σημαντικός στους Συμφωνίες του Αβραάμ, ξέρει πώς να διαχειριστεί τον Μπίμπι και κατανοεί τις αραβικές χώρες», είπε για τον Κούσνερ.
Μέχρι πρόσφατα, ο Κούσνερ είχε πολύ λιγότερο ορατό ρόλο στο περιβάλλον του προέδρου. Επικοινωνούσε συχνά με τον πεθερό του και με ορισμένους κορυφαίους βοηθούς του προέδρου και έκανε περιστασιακές επισκέψεις στον Λευκό Οίκο. Περίπου οκτώ μήνες πριν, ο Κούσνερ άρχισε να συνεργάζεται με τον Τόνι Μπλερ, πρώην πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου, σε σχέδια για μια μεταπολεμική Γάζα. Τον Αύγουστο, οι δύο συναντήθηκαν με τον Τραμπ και τους κορυφαίους συνεργάτες του, για να συζητήσουν το μέλλον της Λωρίδας της Γάζας. Από τότε, ο Κούσνερ αναδείχτηκε σε βασικό παράγοντα των διαπραγματεύσεων, συνεργαζόμενος στενά με το Ισραήλ και τις αραβικές χώρες.
«Αυτό είναι πολύ περισσότερο από ό,τι περίμενα», δήλωσε ο Κούσνερ σε συνέντευξή του. «Πιστεύω ότι υπάρχει πιθανότητα, όταν επιστρέψω σπίτι, η σύζυγός μου να αλλάξει τις κλειδαριές του σπιτιού», ανέφερε χαριτολογώντας.
