Το χοιρινό κότσι είναι ο κλασικός μεζές καλής μπύρας στις γερμανικές μπυραρίες, γνωστό ως schweinshaxe και ιδιαίτερα δημοφιλές και στα ελληνικά σπίτια ως χειμωνιάτικο, παρεΐστικο φαγητό –μεζές. Φτηνό κομμάτι κρέατος το κότσι, που ζητά πολύ και αργό μαγείρεμα, μια και είναι ένας σκληρός μυς, γιατί δουλεύεται περισσότερο από κάθε άλλον στο ζώο, στηρίζοντας όλο του το βάρος σε κάθε του βήμα. Το κότσι στο χοιρινό, όπως σε όλα τα ζώα, είναι γεμάτο κολλαγόνο που χρησιμεύει στο να κρατά συνδεδεμένους τους πυκνούς ιστούς των δυνατών μυών.
Ο αντίστοιχος μυς στο μοσχάρι είναι το γνωστό και ιδιαίτερα δημοφιλές ‘ποντίκι’, γνωστό επειδή έχει ‘ζελέ’, που δεν είναι άλλο απ’ το κολλαγόνο, στο ρόλο του ώς συνδετικό μυϊκών ιστών.Όμως ό,τι πιο σκληρό ή φτηνό στο κρέας, μπορεί να είναι παράλληλα εξαιρετικά νόστιμο, αν κανείς το μαγειρέψει σωστά. Τα ταπεινά κομμάτια κάνουν τα πιο νόστιμα φαγητά στα χέρια των άξιων μαγείρων, ενώ τα φιλέτα είναι κυρίως για όσους δεν ξέρουν να μαγειρέψουν ή να φάνε.
Η βασική όμως διαφορά ανάμεσα σε ένα μοσχαρίσιο και ένα χοιρινό κότσι είναι ότι το χοιρινό μπορεί να μαγειρευτεί με την πέτσα. Και η πέτσα αυτή να βγει πεντανόστιμη και τραγανή, αν κανείς ξέρει την τεχνική να το πετύχει αυτό. Αλλιώς, απλά η πέτσα θα προστατεύσει το εσωτερικό από στέγνωμα αλλά δεν θα τρώγεται, γιατί θα είναι απλά μαστιχωτή.
Να σημειώσω ότι την συνταγή αυτή μπορείτε να εφαρμόσετε και σε άλλα κομμάτια χοιρινού με ή χωρίς πέτσα με τις απαραίτητες προσαρμογές, αλλά και σε μοσχαρίσιο κότσι χωρίς πέτσα.
Χαρακτηριστικά της συνταγής:
Υλικά (για 4 – 5 άτομα)
1 κότσι χοιρινό με πέτσα 1.8-2 κιλά
χοντρό αλάτι
πιπέρι
350 ml. μπύρα
3-5 σκελίδες σκόρδο
4-6 φύλλα δάφνης
1 κρεμμύδι κομμένο στη μέση
1 κ.σ. δεντρολίβανο
Παρασκευή:
1. Βγάλτε το κότσι απ’ το ψυγείο μερικές ώρες (2-6) πριν το μαγείρεμα, αν βιάζεστε να γίνει. Αλλιώς απλά θα πάρει περισσότερη ώρα να ανεβάσει την εσωτερική θερμοκρασία στο φούρνο, ξεκινώντας απ’ τους 4-5ºC που θα έχει μόλις βγεί απ’ το ψυγείο, αντί για τους 20ºC που θα φτάσει αναπαυόμενο επι ώρα στη κουζίνα σας.
2. Χαράξτε τη πέτσα του κοτσιού με πολύ κοφτερό μαχαίρι, προσέχοντας να μην πάει βαθιά και κόψει το ίδιο το κρέας. Επαλείψτε καλά την πέτσα με χοντρό αλάτι, σχεδόν σαν να κάνετε μασάζ στο χοιρινό επί 3-4 λεπτά, ώστε το αλάτι να εισχωρήσει σε όλα τα σημεία που έχουν κοπεί και να έρθει σε επαφή με το λίπος και το κρέας. Αφήστε το κότσι με το αλάτι για 40’ στη κουζίνα σας να ολοκληρωθεί η διαδικασία όσμωσης που εξηγήσαμε στο προηγούμενο άρθρο. Στο μεσοδιάστημα βάλτε τον φούρνο να προθερμανθεί στους 180ºC (ή σε χαμηλότερη θερμοκρασία από 120º-160ºC αν επιλέξετε πιο αργό μαγείρεμα).
3. Όταν τα 40’ έχουν περάσει, τρίψτε λίγο πιπέρι και πολτοποιημένο σκόρδο στην επιφάνεια για να εισχωρήσουν κι’ αυτά ανάμεσα στα κοψίματα της πέτσας. Κόψτε το κρεμμύδι στα δυο ή στα τέσσερα και τις σκελίδες σκόρδου.
Σε μικρό σκεύος που χωράει ίσα-ίσα το κότσι να στέκεται όρθιο, τοποθετείστε το κότσι στο κέντρο σαν πυραμίδα, ρίξτε μέσα όλα τα υλικά και στη συνέχεια την μπύρα για να αποτελέσει το βασικό υγραντικό στοιχείο στη διαδικασία μαγειρέματος κρατώντας το κρέας ζουμερό και νοστιμίζοντάς το στη πορεία. Μην χύσετε τη μπύρα πάνω απ’ το κότσι, γιατί θα παρασύρει το σκόρδο και το αλάτι και πιπέρι που θέλουμε να μείνει στις πτυχώσεις. Υπάρχει αρκετό λίπος ώστε να διατηρεί το κρέας υγρό στο ψήσιμο και έτσι η μπύρα πάνω του δεν θα προσθέσει κάτι.
4. Βάλτε στο πιο κεντρικό σημείο του κοτσιού την ακίδα του θερμομέτρου, χωρίς να ακουμπάει σε κόκκαλο και βάλτε το στο φούρνο. Θα υπολογίσετε χοντρικά να είναι έτοιμο στους 180ºC σε 2:15’, αλλά όπως είπαμε, ο ασφαλής οδηγός μας είναι η εσωτερική θερμοκρασία να φτάσει στους 80ºC και όχι ο χρόνος. Σ’ αυτό το διάστημα απλά δεν ασχολείστε. Γίνονται όλα μόνα τους!
5. Όταν η εσωτερική θερμοκρασία ξεπεράσει τους 80ºC είναι σίγουρο ότι έχει πλήρως μαγειρευτεί το εσωτερικό και έτσι βγάζετε το κότσι απ’ το φούρνο. Αν δεν έχει πέτσα, η διαδικασία τελειώνει εδώ. Αν έχει πέτσα, ανεβάζετε τον φούρνο στους 260ºC. Θα παρατηρήσετε ότι η πέτσα έχει μεν ‘μαγειρευτεί’ σε μεγάλο βαθμό, αλλά είναι σαφώς μαστιχωτή και άρα αδύνατον να την φάτε σ’ αυτή την μορφή.
6. Με κουτάλι ή/και πινέλο παίρνετε τη μπύρα που είναι στο σκεύος μας μαζί με τα μυρωδικά και επαλείφετε καλά την πέτσα και όλο το κότσι, ώστε να πάει υγρό παντού μέσα στις χαρακιές και κάτω απ’ τις πτυχώσεις της πέτσας, για να ολοκληρωθεί καλύτερα η τελική φάση όπου θα επιδιώξουμε να κάνουμε την πέτσα τραγανή. Γιατί έχοντας υγρό, στην απότομη θέρμανση θα δημιουργηθούν περισσότερες φυσαλίδες από τους υδρατμούς και έτσι θα τεντώσει η πέτσα και θα ψηθεί τέλεια, σύμφωνα με την τεχνική που περιγράψαμε στο προηγούμενο άρθρο. Μεταφέρετε τέλος το κότσι πάνω σε σχάρα με το σκεύος από κάτω ώστε η πέτσα του να είναι πλήρως εκτεθειμένη στην υψηλή θερμότητα και να υπάρχει από κάτω το ταψί να μαζέψει τυχόν υγρά που θα στάξουν.
7. Όταν ο φούρνος φτάσει στους 260ºC βάζετε με γρήγορες κινήσεις το κότσι πάλι μέσα, ώστε να μην υπάρξουν μεγάλες απώλειες θερμότητας. Θα το αφήσετε περίπου 10 λεπτά μέχρι να φουσκώσει η πέτσα και να γίνει εμφανώς τραγανή. Αν θέλετε να μην πάρει χρώμα αφαιρέστε το πιο νωρίς, αν όχι αφήστε το λίγο παραπάνω όπως έχω κάνει εγώ στο κότσι των φωτογραφιών.
8. Βγάλτε το κότσι απ’ τον φούρνο και αφήστε το πάνω σε επιφάνεια κοπής για τουλάχιστον 10’ πριν σερβιριστεί στο τραπέζι για να ισορροπήσει και να ενσωματώσει πάλι πίσω στους ιστούς του, όλα τα υγρά που έχουν βγει απ’ αυτούς κατά την διάρκεια του μαγειρέματος.
Σερβίρισμα:
Θα σερβίρετε το κότσι στο τραπέζι, ολόκληρο πάνω στο ξύλο κοπής και θα το κόψετε επιτόπου με carving ή boner μαχαίρι. Ταιριάζει πολύ με το γλυκόξινο κόκκινο λάχανο της συνταγής μας, με λαχανάκια Βρυξελλών και με πουρέ γλυκοπατάτας με τζίντζερ και πορτοκάλι.
