Οι βουλευτές του ιταλικού κοινοβουλίου ψήφισαν ομόφωνα την εισαγωγή της γυναικοκτονίας –της δολοφονίας γυναίκας με κίνητρο το φύλο της– ως ξεχωριστό έγκλημα που θα τιμωρείται με ισόβια κάθειρξη.
Σε μια συμβολική κίνηση, το νομοσχέδιο εγκρίθηκε την ημέρα που είναι αφιερωμένη στην εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών παγκοσμίως.
Η μαραθώνια συνεδρίαση του κοινοβουλίου ολοκληρώθηκε αργά το βράδυ στη Ρώμη, με μια τελευταία ομιλία βουλευτή της κυβέρνησης που δεσμεύτηκε ότι η βία κατά των γυναικών «δεν θα γίνει ανεκτή, δεν θα μείνει ατιμώρητη».
Ο νόμος εγκρίθηκε από όλους τους 237 βουλευτές και έγινε δεκτός με χειροκροτήματα.
Η δολοφονία της 22χρονης που προκάλεσε οργή και αντιδράσεις στην Ιταλία
Η ιδέα ενός νόμου για τη γυναικοκτονία είχε συζητηθεί στην Ιταλία στο παρελθόν, αλλά η δολοφονία της Τζούλια Τσεκετίν από τον πρώην σύντροφό της ήταν μια τραγωδία που συγκλόνισε τη χώρα και την ώθησε σε δράση.
Στα τέλη Νοεμβρίου 2023, η 22χρονη μαχαιρώθηκε μέχρι θανάτου από τον Φιλίπο Τουρέτα, ο οποίος στη συνέχεια τύλιξε το σώμα της σε σακούλες και το πέταξε κοντά σε μια λίμνη.
Η δολοφονία κυριάρχησε στα πρωτοσέλιδα μέχρι τη σύλληψή του, αλλά ήταν η δυνατή αντίδραση της αδελφής της Τζούλια, της Έλενα, που έμεινε στη μνήμη.
Ο δολοφόνος δεν ήταν «τέρας», είπε, αλλά «ο υγιής γιος» μιας βαθιά πατριαρχικής κοινωνίας. Λόγια που έβγαλαν χιλιάδες ανθρώπους στους δρόμους σε όλη την Ιταλία, απαιτώντας αλλαγή.
Το σκεπτικό του νόμου για τη γυναικοκτονία
Δύο χρόνια μετά, οι βουλευτές ψήφισαν έναν νόμο για τη γυναικοκτονία, ύστερα από μια μακρά και έντονη συνεδρίαση. Έτσι η Ιταλία γίνεται μία από τις ελάχιστες χώρες που χαρακτηρίζει τη γυναικοκτονία ως ξεχωριστό έγκλημα.
Ο νόμος, που εισήχθη από την πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι, υποστηρίχθηκε τόσο από τη δική της ακροδεξιά κυβέρνηση όσο και από τους βουλευτές της αντιπολίτευσης. Πολλοί φορούσαν κόκκινες κορδέλες ή κόκκινα σακάκια στη μνήμη των θυμάτων βίας.
Από εδώ και στο εξής, η Ιταλία θα καταγράφει κάθε δολοφονία γυναίκας που υποκινείται από το φύλο της ως γυναικοκτονία.
«Οι γυναικοκτονίες θα ταξινομούνται, θα μελετώνται στο πραγματικό τους πλαίσιο, θα υπάρχουν», δήλωσε η δικαστής Πάολα ντι Νίκολα, μία από τις συντάκτριες του νέου νόμου.
Ήταν μέλος επιτροπής ειδικών που εξέτασε 211 πρόσφατες δολοφονίες γυναικών για κοινά χαρακτηριστικά και στη συνέχεια συνέταξε τον νόμο.
«Το να μιλάμε για τέτοια εγκλήματα ως αποτέλεσμα ‘εξαγριωμένης αγάπης’ ή ‘έντονης ζήλιας’ είναι παραπλανητικό –χρησιμοποιεί ρομαντικούς, πολιτισμικά αποδεκτούς όρους», υποστηρίζει η δικαστής, όπως μεταδίδει το BBC.
«Αυτός ο νόμος σημαίνει ότι θα είμαστε οι πρώτοι στην Ευρώπη που θα αποκαλύψουμε την πραγματική πρόθεση των δραστών: την ιεραρχία και την εξουσία.»
Η Ιταλία θα ακολουθήσει έτσι την Κύπρο, τη Μάλτα και την Κροατία, που έχουν ενσωματώσει τον όρο «γυναικοκτονία» στους ποινικούς τους κώδικες. Δεν υπάρχει διεθνώς συμφωνημένος ορισμός, κάτι που δυσκολεύει τη σύγκριση στατιστικών.
Ο ιταλικός νόμος θα εφαρμόζεται σε δολοφονίες που είναι «πράξη μίσους, διάκρισης, κυριαρχίας, ελέγχου ή υποταγής γυναίκας ως γυναίκας», ή που διαπράττονται όταν εκείνη τερματίζει μια σχέση ή για να «περιοριστούν οι ατομικές της ελευθερίες».
Τι λέει ο πατέρας της Τσεκετίν
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της αστυνομίας, ο αριθμός των δολοφονημένων γυναικών πέρυσι μειώθηκε ελαφρώς σε 116, με τις 106 να αποδίδονται σε κίνητρο φύλου. Στο μέλλον, τέτοιες υποθέσεις θα καταγράφονται ξεχωριστά και θα οδηγούν σε αυτόματη επιβολή ισόβιας κάθειρξης, με στόχο την αποτροπή.
Ο Τζίνο Τσεκετίν δεν είναι βέβαιος ότι ένας τέτοιος νόμος θα είχε σώσει την κόρη του: ο δολοφόνος της καταδικάστηκε σε ισόβια ούτως ή άλλως.
Πιστεύει όμως ότι ο ορισμός και η συζήτηση του προβλήματος είναι σημαντικά.
«Παλιά, πολλοί άνθρωποι –ιδίως από το κέντρο και την άκρα δεξιά– δεν ήθελαν καν να ακούσουν τη λέξη γυναικοκτονία», είπε στο BBC. «Τώρα ζούμε σε έναν κόσμο όπου μπορούμε να μιλάμε γι’ αυτό. Είναι ένα μικρό βήμα, αλλά είναι βήμα.»
Ο ίδιος επικεντρώνεται στην εκπαίδευση, όχι στη νομοθεσία.
Μετά τη δολοφονία της Τζούλια, ο πατέρας της αποφάσισε να δημιουργήσει ένα ίδρυμα στο όνομά της για την πρόληψη παρόμοιων τραγωδιών.
«Ήθελα να καταλάβω τι είχε περάσει από το μυαλό του Φιλίπο», εξηγεί. «Ήταν φοιτητής, αγαπημένος γιος. Ένα φυσιολογικό παιδί.»
Αυτό που ανακάλυψε, λέει, ήταν μια κοινωνία γεμάτη στερεότυπα για τις γυναίκες, αντιλήψεις ανωτερότητας των ανδρών και νέους άντρες που δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους.
Ο πρώην σύντροφος της κόρης του τη μαχαίρωσε μέχρι θανάτου σε μια προμελετημένη επίθεση, όταν εκείνη αρνήθηκε να τα ξαναβρούν.
Υπάρχουν και αρνητικές αντιδράσεις
Πάντως, ο νόμος για τη γυναικοκτονία έχει ήδη επικριτές.
«Δεν υπάρχει έλλειψη προστασίας, ούτε νομικό κενό που πρέπει να καλυφθεί», λέει η καθηγήτρια νομικής Βαλερία Τόρρε του Πανεπιστημίου Φότζια.
Πιστεύει ότι ο νέος ορισμός της γυναικοκτονίας είναι υπερβολικά ασαφής και θα αποδειχθεί δύσχρηστος για τους δικαστές.
Επιπλέον, καθώς οι περισσότερες γυναίκες στην Ιταλία δολοφονούνται από νυν ή πρώην συντρόφους, η απόδειξη ότι το κίνητρο ήταν το φύλο θα είναι περίπλοκη.
«Φοβάμαι ότι η κυβέρνηση απλώς θέλει να πείσει τον κόσμο ότι κάνει κάτι για το πρόβλημα», λέει στο BBC. «Αυτό που χρειαζόμαστε πραγματικά είναι περισσότερη οικονομική προσπάθεια… για να ξεπεράσουμε τα προβλήματα ανισότητας στην Ιταλία.»
Ακόμη και όσοι υποστηρίζουν τη νομοθέτηση της γυναικοκτονίας συμφωνούν ότι πρέπει να συνοδεύεται από πολύ ευρύτερα μέτρα κατά της ανισότητας των φύλων.
Η Ιταλία βρίσκεται αυτή τη στιγμή στην 85η θέση του Παγκόσμιου Δείκτη Ισότητας των Φύλων -σχεδόν την τελευταία στην ΕΕ- με λίγο πάνω από τις μισές γυναίκες να εργάζονται.
«Για εμάς, ο τρόπος για να καταπολεμήσουμε τη βία κατά των γυναικών είναι να αποτρέψουμε τη βία, και για να την αποτρέψουμε πρέπει να χτίσουμε ισότητα», λέει η Φαμπιάνα Κοστάντινο της Action Aid Italy.
Τα εκθέματα περιλαμβάνουν ένα μεγάφωνο που παίζει catcalls και μια αίθουσα όπου τα ονόματα των γυναικών που δολοφονήθηκαν από άνδρες προβάλλονται σε έναν τοίχο.
«Υπάρχουν πολλές μορφές βίας –σαν πυραμίδα», λέει. «Πρέπει να καταστρέψουμε τη βάση για να εξαφανίσουμε το πρόβλημα στην πιο ακραία του μορφή, που είναι η γυναικοκτονία.»
