Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024 -

Μακροζωία: Η επιστήμη αποκαλύπτει τα μυστικά όσων ξεπερνούν τα 100



«Μυστήριο» παραμένει για τους επιστήμονες το γεγονός ότι ορισμένοι άνθρωποι φτάνουν και ξεπερνούν τα 100 χρόνια ζωής, παρουσιάζοντας, μάλιστα, ελάχιστα προβλήματα υγείας – Ποια είναι η διαφορά τους με τον γενικό πληθυσμό και τι μπορούμε να κάνουμε για να μοιάσουμε στους αιωνόβιους.

Το μεγάλο μυστικό
Στην περίπτωση που η κατάσταση αυτή οφείλεται σε σπάνια γονίδια, υπάρχουν δύο συνθήκες που θα μπορούσαν να ισχύουν. Είτε οι υπεραιωνόβιοι έχουν κάποιες ασυνήθιστες γενετικές μεταλλάξεις που παρατείνουν τη ζωή, είτε τους λείπουν κάποια κοινά γονίδια ή γενετικές μεταλλάξεις που προκαλούν παθήσεις και βλάβες στο τέλος της ζωής. Διάφορες μελέτες, μεταξύ των οποίων και η παρούσα, έχουν δείξει ότι οι υπεραιωνόβιοι έχουν ακριβώς όσες κακές γενετικές μεταλλάξεις έχει και ο γενικός πληθυσμός.

Κάποιοι φέρουν δύο αντίγραφα του πιο γνωστού κοινού γονιδίου κινδύνου για τη νόσο Αλτσχάιμερ (APOE4), αλλά και πάλι δεν αναπτύσσουν την πάθηση. Επομένως, μια εύλογη θεωρία είναι ότι οι υπεραιωνόβιοι φέρουν σπάνιες, ωφέλιμες γενετικές μεταλλάξεις και όχι ότι τους λείπουν οι «κακές». Και τα πιο αξιόπιστα διαθέσιμα δεδομένα δείχνουν το ίδιο.

Πάνω από το 60% των υπεραιωνόβιων έχουν γενετικές αλλαγές που τροποποιούν τα γονίδια που ρυθμίζουν την ανάπτυξη νωρίς στη ζωή του ανθρώπου. Αυτό σημαίνει ότι αυτοί οι αξιόλογοι άνθρωποι είναι παραδείγματα ενός τύπου παράτασης της ζωής που παρατηρείται σε άλλα είδη. Πολλοί, άλλωστε, γνωρίζουν ότι τα μικρά σκυλιά τείνουν να ζουν περισσότερο από τα μεγάλα, αλλά λιγότεροι είναι εκείνοι που ξέρουν ότι αυτό είναι ένα γενικό φαινόμενο στο ζωικό βασίλειο. Μία πιθανή αιτία για αυτό είναι τα μειωμένα επίπεδα μιας αναπτυξιακής ορμόνης που λέγεται IGF-1.

Προφανώς, η αναπτυξιακή ορμόνη είναι απαραίτητη στη ζωή, αλλά υπάρχουν αυξανόμενα στοιχεία που δείχνουν ότι τα υψηλά επίπεδα της IGF-1 στη μέση και την τρίτη ηλικία σχετίζονται με αυξημένες ασθένειες στα τέλη της ζωής. Ανοιχτό παραμένει το ερώτημα για τους λεπτομερείς μηχανισμούς πίσω από αυτό, αλλά ακόμα και στους υπεραιωνόβιους, οι γυναίκες με τα χαμηλότερα επίπεδα της αναπτυξιακής ορμόνης ζουν περισσότερο και έχουν καλύτερη γνωστική και μυϊκή λειτουργία.

Αυτό βέβαια δε λύνει το πρόβλημα. Επίσης, οι υπεραιωνόβιοι διαφέρουν από όλους εμάς και σε άλλα πράγματα. Για παράδειγμα, τείνουν να έχουν καλά επίπεδα χοληστερόλης –στοιχείο που υποδεικνύει ότι μπορεί να υπάρχουν πολλοί λόγοι για τη μακροζωία τους.

Τελικά, οι άνθρωποι αυτοί αποτελούν «φυσικά πειράματα» που μας δείχνουν ότι είναι πιθανό να ζήσουμε με εξαιρετική υγεία ακόμα κι αν έχουμε επικίνδυνα γενετικά χαρακτηριστικά και επιλέξουμε να μη δώσουμε σημασία στα μηνύματα της υγείας μας –μόνο όμως αν έχουμε σπάνιες και ελάχιστα κατανοητές γενετικές μεταλλάξεις.

Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αυτές λειτουργούν θα επιτρέψει στους επιστήμονες να αναπτύξουν νέα φάρμακα ή άλλες παρεμβάσεις που θα στοχεύουν τις βιολογικές διαδικασίες στους σωστούς ιστούς και τη σωστή στιγμή. Αν αυτό γίνει πραγματικότητα, ίσως δουν τον επόμενο αιώνα πολλοί περισσότεροι άνθρωποι από ό,τι πιστεύουμε.