Γνωρίζατε πως υπάρχουν τρεις τύποι δακρύων, και καθένας από αυτούς, εξυπηρετεί σε διαφορετικό σκοπό;
Και οι τρεις τύποι δακρύων συνεργάζονται για να διαδραματίσουν ουσιαστικό ρόλο στη διατήρηση της υγείας των ματιών και στην ανταπόκριση στα διάφορα περιβαλλοντικά και συναισθηματικά ερεθίσματα, που μπορεί να αντιμετωπίζετε σε καθημερινή βάση.
Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι δακρύων:
- βασικός
- αντανακλαστικός
- συναισθηματικός
Τι ρόλο παίζουν τα “βασικά” δάκρυα
Τα “βασικά” είναι τα δάκρυα που παράγουν οι δακρυϊκοί αδένες για να διατηρούν τα μάτια υγρά και με τη σωστή λίπανση.
Βοηθούν στη διατήρηση μιας λείας επιφάνειας στον κερατοειδή και προστατεύουν από ερεθιστικούς παράγοντες.
Αποτρέπουν το στέγνωμα του ματιού και παρέχουν ένα βασικό επίπεδο λίπανσης για τη φυσιολογική λειτουργία των ματιών.
Τι ρόλο παίζουν τα “αντανακλαστικά” δάκρυα
Τα αντανακλαστικά δάκρυα σχηματίζονται όταν τα μάτια πρέπει να ξεπλύνουν επιβλαβείς ερεθιστικούς παράγοντες, όπως καπνό, ξένα σώματα ή αέρια από το κόψιμο κρεμμυδιών.
Τα μάτια απελευθερώνουν αντανακλαστικά δάκρυα σε μεγαλύτερες ποσότητες από τα βασικά δάκρυα. Μπορεί επίσης να περιέχουν επιπλέον αντισώματα για να βοηθήσουν στην καταπολέμηση βακτηρίων.
Τα συναισθηματικά δάκρυα παράγονται ως απάντηση στη χαρά, την λύπη, τον φόβο και άλλες συναισθηματικές καταστάσεις. Τα συναισθηματικά δάκρυα μπορεί να ξεχειλίσουν και να κυλήσουν στα μάγουλα. Είναι μοναδικά για τον άνθρωπο.
Τα συναισθηματικά δάκρυα έχουν παρόμοια χημική σύνθεση με τα βασικά δάκρυα, αλλά περιέχουν περισσότερες ορμόνες του στρες και αναλγητικά που δεν βρίσκονται στα βασικά ή στα αντανακλαστικά δάκρυα, όπως:
- προλακτίνη ή αδρενοκορτικοτροπική ορμόνη (υποδηλώνει υψηλά επίπεδα στρες)
- κάλιο (ένας τύπος ηλεκτρολύτη)
- μαγγάνιο (μια ορμόνη που ρυθμίζει τη διάθεση)
- Από τι αποτελούνται τα δάκρυα
Τα δάκρυα παράγονται από τους δακρυϊκούς αδένες που βρίσκονται πάνω από τα μάτια. Αποτελούνται από:
- νερό
- λιπίδια
- ένζυμα
- ηλεκτρολύτες
Οι διαφορετικοί τύποι δακρύων έχουν διαφορετικές συνθέσεις, όπως περιγράφεται παραπάνω, αλλά όλα έχουν τρία στρώματα:
- Εσωτερικό στρώμα βλέννας: η “κόλλα” που κρατά το δάκρυ στον κερατοειδή ή το εξωτερικό στρώμα του ματιού
- Μεσαίο στρώμα νερού: το παχύτερο στρώμα που παρέχει ενυδάτωση και απωθεί τα βακτήρια
- Εξωτερική στιβάδα λιπιδίων (ελαίου): διατηρεί την επιφάνεια του ματιού λεία και αποτρέπει την εξάτμιση των δακρύων
Βοηθούν τα δάκρυα στην όραση;
Τα δάκρυα είναι απαραίτητα για την καλή όραση και τη διατήρηση της υγείας των ματιών.
Η κανονική οφθαλμική επιφάνεια καλύπτεται από ένα στρώμα δακρυϊκού φιλμ. Αυτό το δακρυϊκό φιλμ είναι η αρχική διαθλαστική επιφάνεια του ματιού, η οποία κάμπτει το φως και το εστιάζει προς τον αμφιβληστροειδή. Η διατήρηση ενός σταθερού, υγιούς δακρυϊκού φιλμ είναι υψίστης σημασίας για την όραση.
Γίνεται ποτέ να… στερέψουν τα δάκρυα;
Όχι, δεν γίνεται να “ξεμείνετε” από δάκρυα. Η διαδικασία παραγωγής δακρύων είναι διαρκής. Τα μάτια παράγουν συνεχώς βασικά δάκρυα για λίπανση και επιπλέον δάκρυα δημιουργούνται ως απόκριση σε συναισθήματα ή ερεθιστικούς παράγοντες.
Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, θα μπορούσε να υπάρξει σημαντικά μειωμένη παραγωγή βασικών δακρύων. Η γήρανση είναι η πιο κοινή αιτία. Άλλα παραδείγματα είναι η εμμηνόπαυση και ορισμένες ιατρικές καταστάσεις, όπως η νόσος Sjögren.
Τι συμβαίνει εάν δεν παράγετε αρκετά δάκρυα
Η παραγωγή δακρύων μειώνεται ως μέρος της φυσιολογικής διαδικασίας γήρανσης. Η ξηροφθαλμία επηρεάζει περίπου το 6,8% των ενηλίκων και ο κίνδυνος εμφάνισης ξηροφθαλμίας αυξάνεται με την ηλικία.
Όταν δεν παράγετε αρκετά δάκρυα, το δακρυϊκό φιλμ γίνεται ασταθές εξαιτίας απώλειας νερού και ακολουθεί μια προοδευτική φθορά της οφθαλμικής επιφάνειας.
Τι πρέπει να κάνετε εάν αισθάνεστε τα μάτια σας ξηρά
Μιλήστε με έναν γιατρό εάν αντιμετωπίζετε ξηροφθαλμία. Εκείνος θα κρίνει εάν τυχόν λαμβάνετε φάρμακα που μπορεί να επιδεινώσουν την ξηροφθαλμία, όπως αντιισταμινικά ή μη συνταγογραφούμενα αποσυμφορητικά, όπως η ψευδοεφεδρίνη.
Μπορεί, επίσης, να σας βοηθήσει να προσδιορίσετε εάν έχετε συστηματικές ασθένειες που σχετίζονται με ξηροφθαλμία, όπως αυτοάνοσες διαταραχές (π.χ. νόσος Sjögren), παράλυση Bell ή η πολλαπλή σκλήρυνση.
Για ήπια ξηροφθαλμία, ένας γιατρός μπορεί να συστήσει επιλογές όπως:
- τεχνητά δάκρυα
- λιπαντική αλοιφή πριν τον ύπνο
- ζεστές κομπρέσες
- μασάζ στα βλέφαρα
