Την παραμονή της γιορτής του Αγίου Φανουρίου όλες οι νοικοκυρές εδώ και πολλά χρόνια είθισται να φτιάχνουν τη λεγόμενη φανουρόπιτα. Αν και το όνομα της σε προϊδεάζει για πίτα, κάθε άλλο. Είναι ένα νηστίσιμο γεμάτο αρώματα κέικ, χωρίς αβγά και βούτυρο και με ιδιαίτερη σημασία για την ελληνική λαογραφία.
Η φανουρόπιτα και οι ιδιότητές της
Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει κάποιον στην απελπισία μας να βρούμε χαμένο μας αντικείμενο, να λέει “φτιάξε μια φανουρόπιτα να σου φανερωθεί.” Λοιπόν, η φανουρόπιτα, αυτό το τόσο νόστιμο και αρωματικό κέικ, έχει σύμφωνα με τη λαϊκή δοξασία αυτήν ακριβώς την θεική ιδιότητα , να “φανερώνει” σε όσους επιθυμούν απολεσθέντα αντικείμενα, την τύχη των άγαμων κοριτσιών αλλά ακόμα και εργασία σε όσους αναζητούν. Η συνταγή για να είναι επιτυχημένη πρέπει αυστηρά να περιέχει επτά ή εννέα μετρημένα υλικά, τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο. Υλικά που δε πρέπει να λείπουν, έκτος φυσικά από το αλεύρι και τη ζάχαρη, είναι ο χυμός πορτοκαλιού, οι σταφίδες, τα καρύδια, η κανέλα και το γαρύφαλλο. Σε πολλά μέρη της Ελλάδος όπως στην Ρόδο, προσθέτουν αντί για χυμό κρασί ημίγλυκο ενώ μια παλιά συνταγή από την Καππαδοκία περιείχε γλυκάνισο. Μόλις φτιαχτεί πρέπει να πάει στην εκκλησία να διαβαστεί και να μοιραστεί σε επτά κομμάτια, όσα και τα Ιερά μυστήρια της Εκκλησίας μας. Πριν όμως φαγωθεί το κάθε κομμάτι ο πιστός πρέπει να πει “ο Θεός να συγχωρέσει τη μάνα του Αϊ Φανούρη”.
Όλες αυτές οι λαϊκές τελετουργίες δεν έχουν καμία σχέση με τη θεολογική πλευρά του ζητήματος. Στο συναξάρι του αγίου δεν υπάρχει τίποτα που να τον συνδέει με φανερώματα. Λέγεται μάλιστα Φανούριος ο Νεοφανής γιατί μέχρι τον 14ο – 15ο αιώνα ήταν άγνωστος. Τότε, βρέθηκε η εικόνα του στη Ρόδο (γι’ αυτό και είναι προστάτης ολόκληρου του νησιού). Ο άγιος εικονίζεται με στολή Ρωμαίου στρατιώτη, νεαρός στην ηλικία, να κρατάει ένα σταυρό, το πάνω άκρο του οποίου είναι αναμμένη λαμπάδα. Ολόγυρα στην εικόνα είναι ζωγραφισμένα τα μαρτύριά του, αλλά ούτε πότε μαρτύρησε αναφέρεται ούτε καμιά πληροφορία που αφορά την οικογένειά του είναι γνωστή. Άρα η ιστορία ότι ο άγιος είχε μια αμαρτωλή μητέρα και, όταν τάξεις πίτα για τη συγχώρεση της ψυχής της, εκείνος σου φανερώνει τα απολεσθέντα αντικείμενα είναι μάλλον λαϊκός θρύλος που δεν στηρίζεται σε στοιχεία.
