Συνάντηση με τον Ρώσο Πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν, είχε την Τρίτη της Διακαινησίμου, 22 Απριλίου 2025, ο Πατριάρχης Σερβίας κ.κ. Πορφύριος ο οποίος βρίσκεται στη Μόσχα στο πλαίσιο επίσημης επίσκεψης.
Του Νικολάου Ζαΐμη
Λίγο μετά τη συνάντηση την οποία είχε με τον Πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών κ.κ. Κύριλλο ο Σέρβος Προκαθήμενος, συνοδευόμενος από τον Αρχιεπίσκοπο Νόβι Σαντ και Μητροπολίτη Μπάτσκας κ. Ειρηναίο, μετέβη στο Κρεμλίνο με τον διάλογο των δύο πλευρών να επιβεβαιώνει την κοινή πορεία σε εκκλησιαστικό και γεωπολιτικό επίπεδο που ακολουθούν Ρωσία και Σερβία ενώ το αναστάσιμο κλίμα επισφράγισε ένα πασχαλινό αυγό με το “Χριστός Ανέστη” στη σλαβονική γλώσσα, το οποίο προσέφερε o κ.κ. Πορφύριος στον Ρώσο Πρόεδρο.
Στο κοινό τραπέζι του αποκαλυπτικού διαλόγου σχετικά με τη συμπόρευση Μόσχας-Βελιγραδίου σε εκκλησιαστικά, πολιτικά και πολιτισμικά ζητήματα, κάθισαν ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος και ο Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων της Ρωσικής Εκκλησίας, Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ κ. Αντώνιος.
Πούτιν: “Οι σχέσεις Ρωσίας-Σερβίας έχουν ιδιαίτερο χαρακτήρα”
“Γνωρίζω ότι η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία συμβάλλει σημαντικά στην ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ των λαών μας, οι οποίοι διατηρούν παραδοσιακά τις πιο ζεστές, στενές και αξιόπιστες συμμαχικές σχέσεις. Επιτρέψτε μου να σας ευχηθώ για το Πάσχα. Αυτή είναι η κοινή μας φωτεινή γιορτή. Έχω ήδη πει ότι οι σχέσεις Ρωσίας-Σερβίας έχουν πάντα έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα, και αυτές τις μέρες επίσης. Αυτό συμβαίνει επίσης επειδή μας συνδέουν ισχυρές, βαθιές, πνευματικές κοινές ρίζες. Χαιρόμαστε πάντα που σας βλέπουμε. Στις 9 Μαΐου, περιμένουμε τον Πρόεδρο της Σερβίας [Aleksandar Vucic] στη Μόσχα για τους εορτασμούς αφιερωμένους στη Νίκη στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο. Γνωρίζουμε ότι η κατάσταση στα Βαλκάνια είναι δύσκολη και γνωρίζουμε τις προσπάθειές σας να ενισχύσετε τη θέση της Σερβίας, συμπεριλαμβανομένης της σημασίας του Σερβικού Συμβουλίου που δημιουργήσατε. Χαιρόμαστε πάντα που σας βλέπουμε”, ήταν τα πρώτα λόγια του Βλαντίμιρ Πούτιν στο αρχικό καλωσόρισμα.
Οι δύο λαοί ως ένα και η αποκάλυψη από διάλογο στα Ιεροσόλυμα
Ο Πατριάρχης Πορφύριος έλαβε τον λόγο και ευχαρίστησε τον Ρώσο Πρόεδρο για την υποδοχή λέγοντας ότι μπορεί να μιλάει ελάχιστα ρωσικά, ωστόσο καταλαβαίνει τα πάντα και με τη βοήθεια του πνευματικού του πατέρα, Μητροπολίτη Ειρηναίου, ο οποίος γνωρίζει πολύ καλά την ρωσική γλώσσα, είπε: “Χριστός Ανέστη! Ελπίζω η Ανάσταση να είναι ο δρόμος και η πραγματικότητα μας, το γεγονός της πίστης μας. Αυτό σημαίνει ότι η νίκη είναι γνωστή και ότι εξαρτάται από το θέλημα του Θεού. Πρέπει να κάνουμε αυτό που εξαρτάται από εμάς. Ήθελα να σας ευχαριστήσω για όλα όσα κάνετε σε επίπεδο αξιών. Γιατί χωρίς το θεμέλιο των αξιών είναι αδύνατο να ζήσει κάποιος. Όλα εξαρτώνται από την πίστη: το πώς πιστεύεις καθορίζει τη ζωή μας, τα λόγια μας κ.λπ. Ξέρετε και ο ίδιος είπατε ότι στο παρελθόν οι σχέσεις στις εκκλησίες μας ήταν πάντα σχέσεις αγάπης και βοήθειας προς τη Ρωσική και τη Σερβική Εκκλησία. Νομίζω ότι είναι το ίδιο και σήμερα…”
Η στάση του Πατριάρχη Πορφύριου προς τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και τον ρωσικό λαό, που χαρακτηρίζεται από αγάπη και επιθυμία για τη στενότερη δυνατή συνεργασία, παραμένει η ίδια με αυτή των προκατόχων του, των μακαριστών Πατριαρχών Παύλου και Ειρηναίου, όπως είπε. Ο Πατριάρχης Σερβίας τόνισε ότι “ο σερβικός λαός βλέπει τον ρωσικό λαό ως ένα. Μερικές φορές μπορεί οι Σέρβοι να έχουν μεγάλες ελπίδες, η ελπίδα εξαρτάται περισσότερο από τη Ρωσία, τη ρωσική πολιτική, παρά από τη σερβική πολιτική. Ίσως είναι ένα παράδοξο”. Μάλιστα, ο κ.κ. Πορφύριος αποκάλυψε κατά τη διάρκεια του διαλόγου που είχε με τον Ρώσο Πρόεδρο τι του είπε ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος στη συνάντηση την οποία είχαν πριν λίγες εβδομάδες στα Ιεροσόλυμα. “Ήμουν στην Ιερουσαλήμ πριν από δύο εβδομάδες και μίλησα με τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων, μιλήσαμε πολύ. Δεν ήξερε ότι θα ήμουν στη Μόσχα. Και όταν μιλούσαμε για την Ορθοδοξία σε παγκόσμιο επίπεδο, μου είπε: εμείς οι Ορθόδοξοι έχουμε ένα ατού. Ρώτησα: ποιο; Βλαντιμίρ Πούτιν, μου είπε. Αυτά τα λόγια τα λένε όλα”.
Ανοιχτά στο πλευρό της Ρωσίας αν υπάρξει νέος γεωπολιτικός διχασμός
Στη συνέχεια έγινε αναφορά στη ρωσική στήριξη στο ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου με τον Πατριάρχη Πορφύριο να επισημαίνει ότι χρειάζεται αυτή η στήριξη να συνεχιστεί, ενώ δημόσια δήλωσε ότι σε περίπτωση που στο μέλλον επέλθει ένας νέος γεωπολιτικός διχασμός, η Σερβική Εκκλησία επιθυμεί να βρίσκεται στον “ρωσικό κόσμο”.
“Πρέπει να τονιστεί ότι σας είμαστε ευγνώμονες για ό,τι αφορά την υποστήριξη και τη θέση σας σχετικά με το Κοσσυφοπέδιο και τη Σερβική Δημοκρατία και, φυσικά, και το Μαυροβούνιο – ο λαός μας και η Εκκλησία μας είναι εκεί. Γνωρίζετε πολύ καλά ότι χωρίς την υποστήριξή σας και της Κίνας δεν ξέρω τι θα είχε συμβεί στο Κοσσυφοπέδιο. Ήμουν εκεί το Πάσχα, λειτουργώντας στη πρωτεύουσα του Σέρβου Πατριάρχη. Σας ζητάμε να σταθείτε σε αυτή τη θέση και να κάνετε ό,τι μπορείτε. Διότι –ανεξαρτήτως πολιτικής, ανεξαρτήτου λαού, ανεξάρτητα από τα νέα που έχουμε– χωρίς το Κοσσυφοπέδιο, μπορώ να πω, και χωρίς τη Δημοκρατία Σέρπσκα, ο σερβικός λαός δεν έχει προοπτική. Φυσικά, έχουμε πολύ καλές σχέσεις με τον Πρόεδρο (σ.σ. Βούτσιτς), και σας έστειλε τους χαιρετισμούς του και μου είπε ότι θα είναι εδώ στις 9 Μαΐου ανεξάρτητα από τις συνθήκες στην Ευρώπη και ούτω καθεξής. Η θέση μας, όσον αφορά το Κοσσυφοπέδιο, όσον αφορά τη Δημοκρατία της Σέρπσκα και το Μαυροβούνιο, νομίζω και αισθάνομαι ότι εξαρτάται επίσης από τη θέση του ρωσικού κράτους, της Ρωσικής Ομοσπονδίας, σε παγκόσμιο επίπεδο. Επιθυμία μου και της πλειοψηφίας της Εκκλησίας μας είναι στο μέλλον, αν υπάρξει νέος γεωπολιτικός διχασμός, να είμαστε κοντά σε αυτό το ρωσικό περιβάλλον”.
Πατριάρχης Κύριλλος: “Οι Σέρβοι είναι η πιο στενοί μας φίλοι. Δεν μας πρόδωσαν ποτέ”
Στο σημείο αυτό του διαλόγου επενέβη ο Μητροπολίτης Ειρηναίος διορθώνοντας τη λέξη περιβάλλον με αυτή του ρωσικού κόσμου. Η Ρωσική Εκκλησία και ο Πρόεδρος Πούτιν έχουν καθιερώσει το “δόγμα’ του ρωσικού κόσμου, ένα ιδεολόγημα η αφήγηση του οποίου στόχο έχει να ξεπεράσει τα ρωσικά όρια και να επεκταθεί και σε άλλους λαούς που πρόσκεινται φιλικά προς τη Ρωσία.
“Μακαριώτατε, μιλήσατε για ταυτότητα. Αυτό κάνει η Εκκλησία γενικά και η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία υπό την ηγεσία του Αγιώτατου Πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών. Ο Αγιώτατος Πατριάρχης καταβάλλει μεγάλες προσπάθειες για να ενισχύσει τις παραδοσιακές μας αξίες, τις πνευματικές μας αρχές. Και πάντα, όταν συναντιόμαστε, θυμόμαστε και μιλάμε για τους αδελφούς μας στην Ορθοδοξία, και αυτή είναι η θέση του Πατριάρχη. Είμαστε σίγουροι ότι μιλάει συνεχώς για αυτό σε συζητήσεις μαζί σας”, ανέφερε ο Πρόεδρος Πούτιν βάζοντας στη συζήτηση και τον Πατριάρχη Μόσχας.
“Από όλες τις Τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες, η Σερβική Εκκλησία είναι πιο κοντά στη Ρωσική Εκκλησία – σε πολιτισμό και γλώσσα. Και ακόμα κι αν μιλάμε για ιστορία: οι χώρες μας δεν πολέμησαν ποτέ, και αν το έκαναν, ήταν μόνο δίπλα-δίπλα εναντίον κάποιου άλλου. Και αυτή η αγάπη για τους Ρώσους, για τον ρωσικό λαό, για τη Ρωσική Εκκλησία, περιλαμβάνεται οργανικά στον πολιτισμό της Σερβίας, του σερβικού λαού. Γι’ αυτό για εμάς είναι οι πιο στενοί μας φίλοι, τα αδέρφια μας – και στο πνεύμα και στη φιλοσοφία της ζωής. Αυτό έχει μεγάλη σημασία: τόσο όταν συζητάμε μαζί προβλήματα όσο και όταν συναντιόμαστε σε διορθόδοξους χώρους. Η Σερβική Εκκλησία είναι η πιο κοντινή μας Εκκλησία. Και δεν το λέω γιατί εδώ κάθεται ο Σέρβος Πατριάρχης, αλλά έτσι είναι”, είπε ο κ.κ. Κύριλλος ο οποίος είπε με νόημα ότι και ιστορικά ο σερβικός λαός και η Σερβική Εκκλησία δεν πρόδωσαν ποτέ τη Ρωσία.
Ο Πατριάρχης Κύριλλος κατά την τοποθέτησή του για ακόμη μία φορά άδραξε την ευκαιρία να επιτεθεί στον δυτικό κόσμο χαρακτηρίζοντας αυτά τα οποία συμβαίνουν σε πολλές κοινωνίες ως δαιμονικά.
“Μερικοί Σλάβοι, δεν θα τους αναφέρουμε, υπό την επιρροή ισχυρών μιλιταριστικών δυτικών δυνάμεων άλλαξαν για ένα διάστημα τον προσανατολισμό τους, μετά μετανόησαν, αλλά άλλαξαν. Οι Σέρβοι δεν άλλαξαν ποτέ. Αυτή η αγάπη για τη Ρωσία είναι, όπως λένε, ίσως ακόμη και ενσωματωμένη στα γονίδια του σερβικού λαού. Όλα αυτά έχουν μεγάλο αντίκτυπο στις ενδοεκκλησιαστικές σχέσεις. Είμαστε πάντα με ένα μυαλό. Και όταν προκύπτουν κάποιες συζητήσεις σε διορθόδοξο επίπεδο, νιώθουμε πάντα την υποστήριξη της Σερβικής Εκκλησίας. Και μετά, φυσικά, εδώ είναι κάτι άλλο που θα ήθελα να πω: οι Σέρβοι είναι, φυσικά, πιο δυτικά από εμάς, έτσι το διέταξε ο Κύριος. Αυτή είναι μια Εκκλησία που έρχεται σε επαφή πρόσωπο με πρόσωπο με τον δυτικό κόσμο, από τον οποίο μπορεί κανείς να λάβει, και πιθανώς έχει λάβει, πολλά χρήσιμα τόσο στον επιστημονικό όσο και στον πολιτιστικό τομέα. Αλλά αυτό που συμβαίνει σήμερα με την ανθρώπινη ηθική, με την ηθική στη Δύση -ναι, θα το πω φωναχτά, τι να ντρέπεσαι- είναι δαιμονικό όλο αυτό…. Γιατί δαιμονικό; Γιατί η δουλειά του δαίμονα είναι να κάνει έναν άνθρωπο να χάσει τη διαφορά μεταξύ καλού και κακού. Όχι. Υπάρχει εναλλακτική συμπεριφορά. Η Εκκλησία λέει: δεν μπορείς να το κάνεις αυτό. Και ο λόγος του Θεού λέει: δεν μπορείτε να το κάνετε αυτό. Και ο σύγχρονος κοσμικός πολιτισμός λέει: γιατί όχι, ένας άνθρωπος είναι ελεύθερος να ενεργεί όπως θέλει να ενεργεί, είναι απλώς ελευθερία επιλογής”.
“Η Σερβία ήταν πάντα μαζί μας. Γι’ αυτό είμαι πολύ χαρούμενος για τη σημερινή συνάντηση. Όσοι άνθρωποι βρίσκονται σήμερα εδώ σε αυτό το τραπέζι, τόσο ο Παναγιώτατος όσο και ο Επίσκοπος Ειρηναίος, είναι πραγματικά πνευματικοί ηγέτες του λαού τους. Και ξέρω τι καλές σχέσεις έχουν στην καρδιά τους με τη Ρωσία και με εσάς προσωπικά”, είπε ο κ.κ. Κύριλλος.
Ο Πάπας Φραγκίσκος και η Ρωσία
Ο διάλογος, τον οποίο δημοσίευσε στην επίσημη σελίδα της η Ρωσική Εκκλησία, έκλεισε με τον Πατριάρχη Κύριλλο και τον Πρόεδρο Πούτιν να μιλούν για τον Πάπα Φραγκίσκο.
“Αγιώτατε, αναφέρατε τι συμβαίνει στα δυτικά μας. Όλοι ξέρουμε καλά, όλοι είδαμε, ήμασταν μάρτυρες της συνάντησής σας με τον Πάπα, που μας άφησε αυτές τις ημέρες του Πάσχα. Αυτό, μου φαίνεται, μιλά επίσης για το γεγονός ότι στη Δύση υπάρχουν ακόμα άνθρωποι, υπάρχουν δυνάμεις και πνευματικές δυνάμεις, που αγωνίζονται να αποκαταστήσουν τις σχέσεις και να αναβιώσουν τις πνευματικές αρχές”, είπε ο Πρόεδρος Πούτιν και πρόσθεσε ότι “ο δυτικός πολιτισμός – ανεξάρτητα από το τι λέει ο καθένας – βασίζεται σε χριστιανικές αρχές”.
“Θυμηθήκατε πολύ σωστά τον αείμνηστο Πάπα. Ήταν ένας άνθρωπος με αρκετά ισχυρές απόψεις και πεποιθήσεις, παρά το γεγονός ότι του ασκήθηκε μεγάλη πίεση, και ως προς την ψύχρανση των σχέσεων με τη Ρωσική Εκκλησία. Είναι ήδη σε έναν άλλο κόσμο, οπότε μπορώ με τόλμη, χωρίς να του ζητήσω την άδεια, να το αναφέρω. Όταν τον έσπρωξαν πραγματικά, συγχωρέστε με για την αγενή λέξη, είπε μόνο μια σύντομη φράση: “μην με βάλετε ενάντια στον Κύριλλο”. Γύρισε και έφυγε. Και οι στενοί του συνεργάτες τον επηρέασαν: ότι ήταν απαραίτητο να αλλάξει πορεία, ότι ήταν αδύνατο – αυτό, θα λέγαμε, να συνδεθεί με τη ρωσική πολιτική. Αυτή η φράση – “μην με βάλεις ενάντια στον Κύριλλο” – ήταν συνεχώς στη μνήμη μου και στη συνείδησή μου όσο ζούσε. Η σχέση ήταν καλή. Τώρα ο Κύριος τον κάλεσε σε έναν άλλο κόσμο, αλλά οι αναμνήσεις από αυτόν είναι οι πιο ευγενικές όσον αφορά τη στάση τόσο προς τη Ρωσία όσο και προς τη Ρωσική Εκκλησία”, είπε ο Πατριάρχης Μόσχας με τον Ρώσο Πρόεδρο να καταλήγει: “Κι εγώ. Τον συναντήσαμε αρκετές φορές. Ήταν προφανώς – μπορώ να το πω αυτό – ευγενικός με τη Ρωσία. Λαμβάνοντας υπόψη την καταγωγή του από τη Λατινική Αμερική και τη διάθεση της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτών των χωρών της Λατινικής Αμερικής, πιθανότατα το ένιωσε και αυτός και έχτισε σχέσεις με τη Ρωσία με τον πιο καλοπροαίρετο τρόπο”.
