Μια νέα, εμβληματική έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και συνεργαζόμενων οργανισμών του ΟΗΕ αποκαλύπτει μια από τις πιο παραμελημένες και επίμονες κρίσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων: τη βία κατά των γυναικών. Παρά τις δεκαετίες παγκόσμιων δεσμεύσεων, η πρόοδος παραμένει ελάχιστη και, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εξελίξεις είναι ακόμη και οπισθοδρομικές.
Σύμφωνα με την έκθεση, σχεδόν 1 στις 3 γυναίκες παγκοσμίως – υπολογίζεται σε 840 εκατομμύρια – έχουν βιώσει σωματική ή σεξουαλική βία από σύντροφο ή άλλο δράστη στη διάρκεια της ζωής τους, ποσοστό που δεν έχει ουσιαστικά αλλάξει από το 2000. Μόνο τους τελευταίους 12 μήνες, 316 εκατομμύρια γυναίκες, δηλαδή το 11% των γυναικών άνω των 15 ετών, υπέστησαν βία από τον σύντροφό τους.
Για πρώτη φορά, η έκθεση περιλαμβάνει και εκτιμήσεις για τη σεξουαλική βία από μη συντρόφους, αποκαλύπτοντας πως 263 εκατομμύρια γυναίκες έχουν υποστεί τέτοια μορφή κακοποίησης από την ηλικία των 15 ετών – αριθμός που θεωρείται βέβαιο ότι είναι υποτιμημένος λόγω φόβου και στίγματος.
Ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, ήταν ξεκάθαρος:
«Η βία κατά των γυναικών είναι μία από τις αρχαιότερες και πιο διαδεδομένες αδικίες της ανθρωπότητας, αλλά παραμένει από τις λιγότερο αντιμετωπισμένες. Καμία κοινωνία δεν μπορεί να θεωρείται δίκαιη ή ασφαλής όταν ο μισός πληθυσμός της ζει με φόβο».
Η νέα έκθεση, η πιο εκτενής των τελευταίων ετών, δημοσιεύεται λίγο πριν την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών (25 Νοεμβρίου).
Τα ευρήματα είναι αποκαρδιωτικά: ενώ οι παγκόσμιες κρίσεις – από ανθρωπιστικές καταστροφές μέχρι την κλιματική αλλαγή – αυξάνουν τους κινδύνους για γυναίκες και κορίτσια, η διεθνής χρηματοδότηση καταρρέει.
Το 2022, μόλις 0,2% της παγκόσμιας αναπτυξιακής βοήθειας κατευθύνθηκε στην πρόληψη της βίας κατά των γυναικών. Το 2025, η χρηματοδότηση μειώθηκε ακόμη περισσότερο.
Η βία ξεκινά από νωρίς
Η έκθεση δείχνει ότι η βία ξεκινά από πολύ νωρίς. Περί τα 12,5 εκατομμύρια έφηβες 15-19 ετών, δηλαδή το 16%, υπέστησαν σωματική ή σεξουαλική βία από σύντροφο μέσα στο τελευταίο έτος.
Οι επιπτώσεις είναι βαθιές: ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, αυξημένος κίνδυνος για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, κατάθλιψη, εξαναγκασμός σε γάμο, κοινωνικός αποκλεισμός.
Η γεωγραφική ανισότητα είναι κραυγαλέα. Σε περιοχές όπως η Ωκεανία (εκτός Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας), το ποσοστό βίας από σύντροφο φτάνει το 38%, πάνω από τρεις φορές τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Παρά την αύξηση των χωρών που συλλέγουν δεδομένα, τα κενά παραμένουν μεγάλα – ειδικά για γυναίκες προσφύγισσες, μετανάστριες, γυναίκες με αναπηρίες και όσες ζουν σε εμπόλεμες ζώνες.
Η έκθεση τονίζει ότι όπου υπάρχει πολιτική δέσμευση, υπάρχει και πρόοδος. Χώρες όπως η Καμπότζη, η Λιβερία, το Εκουαδόρ και η Ουγκάντα έχουν αναπτύξει επικαιροποιημένα εθνικά σχέδια δράσης, βελτιώνοντας νομοθεσία, υπηρεσίες και πρόσβαση στην υποστήριξη.
Για να υπάρξει πραγματική αλλαγή, ο ΠΟΥ καλεί τις κυβερνήσεις να επενδύσουν άμεσα σε:
• προγράμματα πρόληψης βασισμένα σε αποδεδειγμένα δεδομένα,
• ενίσχυση υπηρεσιών υγείας, νομικής και κοινωνικής βοήθειας,
• συστήματα συλλογής και αξιολόγησης δεδομένων,
• εφαρμογή και ενίσχυση νόμων που προστατεύουν και ενδυναμώνουν τις γυναίκες.
Η έκθεση συνοδεύεται από τη δεύτερη έκδοση του πλαισίου RESPECT Women, με νέες οδηγίες για την πρόληψη της βίας, ακόμη και σε ανθρωπιστικά περιβάλλοντα.
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο:
Δεν υπάρχει περιθώριο για άλλη σιωπή ή αδράνεια. Οι ηγέτες οφείλουν να δράσουν τώρα – γιατί πίσω από κάθε αριθμό υπάρχει μια γυναίκα της οποίας η ζωή έχει αλλάξει για πάντα.
