Τον Ιούνιο του 2026, λήγει η διορία που έχουν τα κράτη-μέλη της ΕΕ να εντάξουν στο δίκαιό τους την Οδηγία για τη Διαφάνεια στις Αμοιβές. Στόχος, να καταπολεμηθεί το χάσμα αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, μόνο ένα βελγικό καντόνι την έχει κάνει νόμο.
Η Οδηγία της ΕΕ για τη Διαφάνεια των Αμοιβών, που εγκρίθηκε τον Μάιο του 2023, προσφέρει ένα ισχυρό εργαλείο για την ισότητα αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών. Και απαιτεί από τα κράτη μέλη να την εφαρμόσουν με αυστηρότητα και φιλοδοξία.
Χάσμα αμοιβών 12%
Οι διαρθρωτικές ανισότητες στον καθορισμό των αμοιβών παραμένουν βαθιά ριζωμένες σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο, όπως αποδεικνύουν τα υπάρχοντα στοιχεία. Παρά το γεγονός ότι επί δεκαετίες υιοθετούνται νομοθεσίες που υποστηρίζουν την ίση αμοιβή, οι γυναίκες στην Ευρώπη εξακολουθούν να κερδίζουν, κατά μέσο όρο, 12% λιγότερα από τους άνδρες ομολόγους τους. Ζήτημα, λοιπόν, είναι να υπάρχεια διαφάνεια ως προς την εφαρμογή τους.
Πλακάτ από κινητοποίηση στη Γαλλία: «Τα κορίτσια θέλουν απλώς έναν καλό μισθό, μια καλή καριέρα και μια καλή σύνταξη»
Όπως επισημαίνουν με άρθρο τους στο Social Europe η Μαριάνα Μπάτζιο και η Κριστίν Αουμαΐρ-Πιντάρ, ερευνήτριες στο Eurofound, αυτή η ανισότητα αντικατοπτρίζει τα επίμονα χάσματα μεταξύ των φύλων στην αγορά εργασίας.
Οι γυναίκες συνεχίζουν να εργάζονται σε επαγγέλματα, τομείς και εταιρείες με χαμηλότερες αμοιβές. Επίσης, η ανισότητα επιμένει ακόμη και μετά τον υπολογισμό των ωρών εργασίας και των επαγγελματικών ρόλων.
Η Ευρώπη και η Ελλάδα
Τα στοιχεία της Eurostat το αποδεικνύουν. Η μέση μισθολογική ανισότητα μεταξύ των φύλων στην ΕΕ το 2024 ήταν σημαντικά υψηλή σε Λετονία (19%), Αυστρία (18,3%), Τσεχία (18%), Ουγγαρία (17,8%) και Γερμανία (17,6%). Στην Ελλάδα, το χάσμα μειώθηκε στο 13,6%. Παραμένει ωστόσο υψηλότερο από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Μόνο το Λουξεμβούργο έχει κλείσει την «ψαλίδα» μεταξύ των δύο φύλων. Άλλες χώρες με μικρότερες μισθολογικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων είναι το Βέλγιο (0,7%), η Ιταλία (2,2%), η Ρουμανία (3,8%), η Μάλτα (5,1%) και η Σλοβενία (3,8%).
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα, το 2024 και συγκεκριμένα τον Μάιο του 2024, ο μέσος μισθός ενός άνδρα ήταν 1.417,283 ευρώ και μια γυναίκας 1.240,35 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι η μισθολογική ψαλίδα βρισκόταν στο 14,26%.
Στόχος, οι διακρίσεις
Η Οδηγία της ΕΕ για τη Διαφάνεια των Αμοιβών, στοχεύει στην αντιμετώπιση μιας βασικής αιτίας του χάσματος αμοιβών μεταξύ των φύλων. Αυτή είναι οι άμεσες και έμμεσες διακρίσεις στις αμοιβές. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι συγγραφείς, παρά το γεγονός ότι η προθεσμία του Ιουνίου πλησιάζει, στα κράτη-μέλη φαίνεται να απουσιάζει η αίσθηση του επείγοντος. Μέχρι στιγμής, μόνο μία περιφέρεια, η Ομοσπονδία Βαλλονίας-Βρυξελλών στο Βέλγιο, έχει εφαρμόσει πλήρως την Οδηγία.
Άλλα κράτη δηλώνουν ότι εργάζονται –μάλλον αργά- προς τη συμμόρφωση. Το πιο σημαντικό δεν είναι οι κυβερνήσεις απλών να «τσεκάρουν ένα κουτάκι» στις προϋποθέσεις. Αντίθετα θα πρέπει να μειώσουν πραγματικά το χάσμα αναφορικά με την ισότητα αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων.
Οι πρωτοπόροι στην ισότητα αμοιβών
Η ισότητα αμοιβών και η σχετική διαφάνεια που απαιτείται δεν είναι νέα έννοια. Μια χούφτα «πρωτοποριακών» κρατών μελών – η Δανία, η Φινλανδία, η Ιταλία και η Σουηδία – άρχισαν να εφαρμόζουν διάφορα μέτρα ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 και τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Ακολούθησε ένα δεύτερο κύμα τη δεκαετία του 2010. Με αφορμή μια σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2014, χώρες όπως η Γερμανία, η Ιρλανδία και η Ισπανία εισήγαγαν νομοθεσία μεταξύ 2017 και 2021.
Ωστόσο, μέχρι σήμερα, μόνο η Γερμανία και η Σουηδία έχουν προχωρήσει στην αξιολόγηση των μέτρων που υιοθέτησαν. Επίσης, η ακαδημαϊκή έρευνα έχει καλύψει κάποια κενά, αλλά αυτά αφορούν μόνο τις βραχυπρόθεσμες συνέπειές τους. Οι μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες αυτών των πολιτικών, και ο διαφορετικός αντίκτυπός τους σε διάφορους τομείς ή μεγέθη εταιρειών, παραμένουν σε μεγάλο βαθμό άγνωστοι.
