Κάποτε οι Εθνικοί Ευεργέτες περίμεναν το θάνατό τους μέχρι να γίνουν διάσημοι, δίνοντας το όνομά τους σε λεωφόρους και ιδρύματα. Οι σύγχρονοι χορηγοί δεν έχουν την ίδια υπομονή.
Έτσι περάσαμε από τους ευεργέτες στους χορηγούς
Αν και δεν μπαίνει κανείς στον κόπο να το αποδείξει, οι ιστορικοί εθνικοί ευεργέτες θεωρούνται πρόσωπα υπεράνω υποψίας. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, η σύγχρονη ελληνική ιστορία έχει καταγράψει με "χρυσά γράμματα" τις δωρεές και τα κληροδοτήματα εκατοντάδων ευπόρων συμπατριωτών μας. Και πράγματι, δεν είναι δυνατόν να αμφισβητηθεί σήμερα η εθνική προσφορά του Ζάππα, των Ζωσιμάδων, του Τοσίτσα, του Αρσάκη, του Πάντου, του Σίνα, του Στουρνάρα, του Αβέρωφ, του Ριζάρη, του Δρομοκαϊτη και τόσων άλλων που άφησαν -μετά θάνατον, κατά κανόνα- εκπαιδευτήρια, βιβλιοθήκες, μουσεία, νοσοκομεία, φυλακές κ.λπ. Αλλά και οι μεταγενέστερες προσωπικότητες του πλούτου, που ακολούθησαν την παράδοση των μεγάλων ευεργετών, κατά την μεταπολεμική περίοδο, ήδη αποτελούν λαμπρά παραδείγματα ανιδιοτέλειας και πατριωτισμού. Ο χρόνος βοηθά σ' αυτό. Η κριτική -όταν ασκείται- περιορίζεται, στους σύγχρονους Μαικήνες, οι οποίοι προσπαθούν να περάσουν το μήνυμα της δωρεάς σε μιά εποχή γενικευμένης καχυποψίας και έντονου ανταγωνισμού συμφερόντων. Τα ευεργετήματά τους -που, είναι αλήθεια ότι πλέον πραγματοποιούνται στο μέσον της επιχειρηματικής τους διαδρομής, και αξιοποιούνται από τα τμήματα δημοσίων σχέσεων των ομίλων τους- θεωρούνται ως στοιχεία επιχειρηματικής στρατηγικής.
Το κλίμα αυτής της εξέλιξης αποδίδει η αυστηρή πένα του έμπειρου αρθρογράφου Χρήστου Πασαλάρη ("Απογευματινή", 25.9.1994): "Οι μεγάλες ευεργεσίες σταμάτησαν στον Ωνάση, τον Ευγενίδη, τη Γουλανδρή, τον Αγγελόπουλο, τον Λάτση και μερικούς άλλους, μ' όλο που το έθνος δεν έπαυσε να δυστυχεί και να κινδυνεύει. Η σημερινή, όμως, γραφή αναφέρεται στη νέα γενιά των 'λεφτάδων', την πιο σκάρτη, την πιο ασυνείδητη και την πιο άπληστη απ' όσες γνωρίσαμε (...) Ανθρωποι αμόρφωτοι οι περισσότεροι, ακαλλιέργητοι και αδίστακτοι κερδοσκόποι, προκαλούν βάναυσα το δημόσιο αίσθημα, σκανδαλίζουν το κοινωνικό σύνολο, εξοργίζουν τον αγρίως φορολογούμενο πολίτη με τις μυθώδεις βίλες, τα πλωτά παλάτια, τις οργιαστικές κοσμικότητες και την απροκάλυπτη χρηματοδότηση μέσων δημοσιότητας, παραγόντων και λειτουργών του Τύπου." Η επιθετικότητα της άποψης, μάλλον ισοπεδώνει τις αποχρώσεις της νέας πραγματικότητας και μηδενίζει τη λειτουργία της ευεργεσίας. Ισως να φταίει και το γεγονός ότι η διαδικασία συσσώρευσης του μεγάλου κεφαλαίου, πραγματοποιείται μπροστά στα μάτια μας (και όχι π.χ. κάπου στους "μαύρους" της Αφρικής), και με διαδικασίες που στο πλαίσιο της Δημοκρατίας επιτρέπεται να συζητιούνται. Γιατί, δηλαδή, τα χρήματα που προσέφερε το Ιδρυμα Ωνάση για το καμπαναριό της Αγίας Φωτεινής στη Νέα Σμύρνη τις προάλλες, να είναι περισσότερο "πατριωτικά" από τα λεφτά του κ. Βεντούρη για την αγορά ενός ελικοπτέρου του Λιμενικού;
Οπως πληροφορούμαστε από την Επιτροπή Διεκδίκησης της Ολυμπιάδας του 2004, οι χορηγίες έχουν ταξινομηθεί αυστηρά ώστε οι ευεργέτες να μην αυτοπροβάλλονται ασύμμετρα. Θα αποκτούν τους τίτλους (και θα δικαιούνται προβολή) ανάλογα με το ύψος της κατάθεσής τους: Ευεργέτης (από 300 εκατομμύρια και άνω), μέγας χορηγός (200 εκ.), χρυσός χορηγός (100 εκ.), αργυρός (50 εκ.), χορηγός (25 εκ.), υποστηρικτής κ.ο.κ. Ως τώρα η μόνη ευεργεσία που έχει ανακοινωθεί υπήρξε, όπως άλλωστε αναμενόταν, εκείνη του ζεύγους Αγγελοπούλου. Δισεκατομμύρια συνεχίζουν να διοχετεύονται από τα θησαυροφυλάκια ιδιωτών για την εκπλήρωση εξίσου πατριωτικών στόχων. Πέρα από τα ιλιγγιώδη ποσά που, με τη μορφή δωρεών, ευθέως δαπανούνται σε απίθανους τομείς για να στηρίξουν τις καμπάνιες προβολής σχεδόν όλων των επιχειρήσεων (π.χ καπνοβιομηχανιών, ποτών, ασφαλιστικών και τραπεζικών κολοσσών), εκσυγχρονίζεται και η παλιά καλή εθνική ευεργεσία.
Οι ιδιοκτήτες της "Χαλυβουργικής" έχουν σχεδόν ταυτιστεί με το μέλλον της Ορθοδοξίας και του ελληνισμού. Τυχαία ονομάστηκε ο Π. Αγγελόπουλος "Αρχων Λογοθέτης και Μέγας Ευεργέτης του Οικουμενικού Πατριαρχείου"; Συμπτωματικά βραβεύτηκε με την ανώτατη τιμή από το ελληνοαμερικανικό λόμπι και τον Ιάκωβο; Ο ίδιος ο Κλίντον μίλησε για την "απαράμιλλη αφοσίωσή του σε πλήθος φιλανθρωπικών έργων που αντικατοπτρίζουν το αμερικάνικο όνειρο και τα ελληνικά ιδεώδη". Διότι δεν ήταν μόνο τα δισεκατομμύρια της "Χαλυβουργικής" που δόθηκαν για το Πατριαρχείο της Πόλης, αλλά και "η εμψύχωση των εθνικών συλλαλητηρίων" της πρόσφατης εσοδείας. Με περισσότερο εντοπισμένο πάθος για τα εθνικά θέματα εμφανίζεται ο Πρόδρομος Εμφιετζόγλου της "Μηχανικής Α.Ε": Αγορά από το Κρίστις (170 εκ.) και περιοδείες του "Κρυφού σχολειού" του Γύζη, σ' όλη τη χώρα. Χορηγός της διακομματικής αποστολής (Καμμένος, Μπαντουβάς, Βουνάτσος) στην Ιμβρο, το 1994. Λεύκωμα για τη Μακεδονία και το Αγιον Ορος. Αγωνίζεται για την υλοποίηση της εθνικά πολύτιμης Εγνατίας Οδού. Χρηματοδοτεί τις τελετές της Πάτμου. Εκδίδει ελληνοπομακικό λεξικό. Ιδρύει βρεφονηπιακό σταθμό για τους υπαλλήλους του υπ. Δημόσιας Τάξεως κ.λπ. Ο Γιάννης Κωστόπουλος, επίσης, δεν είναι μόνο ένας σκληρός τραπεζίτης, που επηρεάζει το ύψος των επιτοκίων χορηγήσεων. Η Alpha Tράπεζα Πίστεως είναι και η χορηγός ψυχή της μεγαλειώδους έκθεσης "Η Δόξα του Βυζαντίου", που αυτόν τον καιρό γοητεύει τους επισκέπτες του Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης. Εκατοντάδες σημαντικοί Ελληνες μεταφέρθηκαν στις ΗΠΑ και πλήθος εγκωμίων επλάκησαν, όχι, φυσικά, μόνο για το μεγαλείο του Βυζαντίου.
Την εικόνα αυτή δεν είναι δυνατόν να την αμαυρώσει καμιά είδηση σχετικά με τις αυστηρά επιχειρηματικές δραστηριότητες των ευεργετών. Ποιος θυμάται γιατί ο τάδε βρίσκεται στα δικαστήρια με το Δημόσιο, γιατί ο δείνα κατέστρεψε μια περιοχή ή πόσους εργάτες απέλυσε ο άλλος; Ακόμα κι όταν οι μεγαλοεπιχειρηματίες αυτοί στρέφονται κατά του ελληνικού δημοσίου, διεκδικώντας χρήματα, αναθέσεις έργων ή διευκολύνσεις, δεν μας ξενίζει η στάση τους. Ο σύγχρονος ευεργέτης οφείλει να είναι αμείλικτος εργοδότης, σκληρός διαπραγματευτής με την κυβέρνηση, υπόδειγμα κεφαλαιοκράτη. Η προσφορά του στρέφεται όλο και περισσότερο προς το "έθνος" και λιγότερο προς την "κοινωνία". Προτιμά να δαπανά για την αγορά και την περιφορά μιας "εικόνας" ή για τη διοργάνωση ενός συμποσίου για τις αξίες του ελληνισμού, παρά για την ανέγερση ενός σχολείου.
Οι λεγόμενοι εθνικοί ευεργέτες του περασμένου αιώνα περιβλήθηκαν το μύθο του αγαθοεργού πλούσιου. Με τα χρήματα τους καλύφθηκαν στοιχειώδη κενά στην υποδομή του νεοελληνικού κράτους. Η δικαίωσή τους ήρθε μετά θάνατον και κανείς δεν ασχολείται με τον τρόπο που συγκεντρώθηκε ο πλούτος τους. Οι σύγχρονοι δεν αρκούνται στην υστεροφημία. Προσθέτουν στο σημερινό τους επιχειρηματικό προφίλ την ιδιότητα του "χορηγού" με το αζημίωτο. Η θεσμοθέτηση των φορολογικών απαλλαγών για τις δωρεές, μετακυλύει ο κόστος των "ευεργεσιών" στην τσέπη όλων των φορολογουμένων. Κανείς δεν μπορεί να ξεχωρίσει μια σύγχρονη "χορηγία" από μια πραγματική επιχειρηματική δραστηριότητα. Ποιος μπορεί σήμερα με σιγουριά να πει αν με το "Μέγαρο" ο γνωστός εκδότης ξοδεύει ή κερδίζει χρήματα; Αν δηλαδή υπήρξε παραγωγική η επένδυση αυτή; Το σίγουρο είναι ότι η πολιτεία από σήμερα τον τιμά και τον αντιμετωπίζει με τον ξεχωριστό τρόπο που αρμόζει σε κάθε ευεργέτη. Κι εκείνος, με τη σειρά του, ανοίγει το δρόμο σε άλλους "υπό-χορηγούς".
Έλευσις Ελλήνων
