Ο δια βίου κίνδυνος να εμφανίσει κανείς λίθο στο ουροποιητικό κυμαίνεται μεταξύ 1-15% .Οι άντρες εμφανίζουν 2 με 3 φορές συχνότερα λιθίαση στο ουροποιητικό. Η εμφάνιση λιθίασης είναι σπάνια κάτω των 20 ετών ενώ η μεγαλύτερη επίπτωση είναι μεταξύ 4ης και 6ης δεκαετίας της ζωής. Τα ξηρά,θερμά κλίματα αποτελούν προδιαθεσικό παράγοντα για την εμφάνιση λίθου στο ουροποιητικό όπως και τα επαγγέλματα με έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες(μηχανικοί,μάγειρες) ή τα επαγγέλματα γραφείου(καθιστική ζωή).Επίσης το σωματικό βάρος παίζει σημαντικό ρόλο με αποτέλεσμα οι υπέρβαροι να εμφανίζουν περισσότερες πιθανότητες για την εμφάνιση λίθου. Παράλληλα η διατροφή μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση μιας πέτρας στα νεφρά.Η κατανάλωση ζωικού λευκώματος και λίπους συνεργεί στην εμφάνιση λιθίασης. Τέλος η μειωμένη λήψη νερού αποτελεί σημαντικό προδιαθεσικό παράγοντα.
Η σύσταση των λίθων ποικίλει με τους λίθους ασβεστίου να αντιπροσωπεύουν το 75-80% όλων των λίθων.
Η λιθίαση του ουροποιητικού μπορεί να εμφανίσει διαφορετικό εύρος συμπτωμάτων στους ασθενείς. Συνεπώς μπορεί από το να μην προκαλεί κανένα σύμπτωμα μέχρι και να δημιουργεί υποτροπιάζοντα επεισόδια κολικού(έντονος πόνος ) ή ακόμα και να οδηγεί σε νεφρική ανεπάρκεια ή και θάνατο σε παραμελημένες περιπτώσεις .
Ο κολικός αποτελεί το οξύ επείγον επεισόδιο της λιθίασης με έντονο πόνο στο πίσω μέρος του σώματος στα νεφρά που αντανακλά στο κατώτερο κοιλιακό τοίχωμα.Ο κολικός αντιμετωπίζεται με την χορήγηση αντιφλεγμονωδών σκευασμάτων και αν το οξύ επεισόδιο υποχωρήσει σε δεύτερο χρόνο αντιμετωπίζεται οριστικά ο λίθος. Αν το οξύ επεισόδιο δεν υποχωρεί τότε μπορεί να χρειασθεί νοσηλεία σε νοσοκομείο όπως και στην περίπτωση συνύπαρξης πέτρας στα νεφρά με απόφραξη και ουρολοίμωξης με πυρετό.
Μετά το οξύ επεισόδιο και αν ο ασθενής δεν πονά με την φαρμακευτική αγωγή η αντιμετώπιση της λιθίασης μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους. Η συντηρητική αντιμετώπιση συνίσταται στην αναμονή με την παράλληλη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής και αφορά συνήθως μικρούς λίθους του κατώτερου ουροποιητικού που έχουν καλές πιθανότητες να αποβληθούν μόνες τους .
Η επεμβατική αντιμετώπιση της λιθίασης εξαρτάται από το μέγεθος του λίθου και την θέση του στο ουροποιητικό. Η συντηρητικότερη επεμβατική μέθοδος είναι η εξωσωματική λιθοτριψία κατά την οποία δεν απαιτείται αναισθησία και ο ασθενής βρίσκεται ξαπλωμένος ενώ δέχεται κρουστικά κύματα που στόχο έχουν να σπάσουν τον λίθο. Η επιτυχία της σε λίθους κάτω των 10mm αγγίζει το 85%.
Πιο επεμβατικές μέθοδοι είναι η εύκαμπτη νεφρολιθοτριψία και η διαδερμική νεφρολιθοτριψία. Η νεφρολιθοτριψία απαιτεί αναισθησία και είναι ενδοσκοπική μέθοδος κατά την οποία ο ουρολόγος
χρησιμοποιεί το εύκαμπτο ουρητηροσκόπιο για να μπει στην κύστη και από εκεί στον ουρητήρα και στο νεφρό ώστε να κατακερματίσει με Laser τον λίθο και να τον αφαιρέσει . Η επιτυχία της ουρητηρονεφρολιθοτριψίας μπορεί να φθάσει στο 90-100% για λίθους του κατωτέρου τριτημορίου του ουροποιητικού.Η συγκεκριμένη μέθοδος χρησιμοποιείται με επιτυχία για λίθους και του νεφρού συνήθως μέχρι 2 εκατοστά ή και μεγαλύτερους σε ορισμένες περιπτώσεις.Το πλεονέκτημα της μεθόδου είναι η υψηλή αποτελεσματικότητα με νοσηλεία μίας ημέρας χωρίς τομές και πόνο.Ωστόσο δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εξαιρετικά ευμεγέθεις λίθους.
Η διαδερμική νεφρολιθοτριψία αφορά λίθους με μεγαλύτερο μέγεθος (συνήθως άνω των 2 εκατοστών) που βρίσκονται στο νεφρό,όπου ο ουρολόγος πραγματοποιεί μια μικρή οπή στο ύψος του νεφρού από όπου περνά το νεφροσκόπιο ώστε να προσεγγίσει τον λίθο να τον σπάσει και να τον αφαιρέσει.Τα ποσοστά της επιτυχίας της διαδερμικής νεφρολιθοτριψίας μπορεί να φθάσουν μέχρι και το 95%.Η ανοικτή χειρουργική αντιμετώπιση πλέον δεν έχει θέση στην σύγχρονη αντιμετώπιση της λιθίασης του ουροποιητικού
Δρ. Ιωάννης Καταφυγιώτης MD,PhD, FEBU, FECSM
Χειρουργός Ουρολόγος Ανδρολόγος
