Απολαμβάνουμε τα πρώτα αρώματα των φετινών αποσταγμάτων, τα συμπαρομαρτούντα κεράσματα και το ελληνικό φθινόπωρο - ακόμα στα καλύτερά του.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να ταξιδέψεις σ’ έναν τόπο. Από τους πιο απολαυστικούς είναι σίγουρα όταν μαζί με τοπία, χωριά και πόλεις γνωρίζεις ανθρώπους και γεύσεις. Πόσω μάλλον όταν πρόκειται για τη γεύση των τοπικών οίνων και άλλων μεθυστικών προϊόντων της αμπέλου. Βρισκόμαστε στην Πιερία την εποχή που τα χάλκινα ρακοκάζανα λειτουργούν νυχθημερόν, παράγοντας αποστάγματα δυνατά, αρωματικά και καθαρά όσο ο αέρας του Ολύμπου. Είναι ταυτόχρονα η εποχή που τα φύλλα της βελανιδιάς, του πλατάνου, της οξιάς και της καστανιάς βάφονται χαλκοκόκκινα και εγκαταλείπουν τα κλαδιά των δέντρων.
Ακολουθούμε τις διαδρομές του τσίπουρου και του κρασιού, καλεσμένοι της αντιπεριφερειακής ενότητας Πιερίας και εισπνέουμε τα πρώτα αρώματα των φετινών αποσταγμάτων. Η απόσταξη είναι μια ιεροτελεστία του φθινοπώρου που λέγεται πως ξεκίνησε από τα μοναστήρια του Αγίου Ορους τον 14ο αιώνα και εξαπλώθηκε στη Μακεδονία, τη Θράκη, τη Θεσσαλία, αλλά και την Κρήτη. Θεσμοθετήθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1920 και έκτοτε δίνονται ειδικές άδειες, κυρίως σε αγρότες που έχουν μυηθεί στην τέχνη της απόσταξης από γονείς και παππούδες. Τα περίπου 90 ενεργά καζάνια της Πιερίας έχουν φέτος άδεια λειτουργίας από 15 Οκτωβρίου έως 15 Δεκεμβρίου.
«Η πρώτη ύλη κάνει τη διαφορά! Αν δεν έχω καλό σταφύλι, όση τέχνη και να βάλω, καλό τσίπουρο δεν θα βγει», λέει ο Μιχάλης Χατζής, ενώ ο γιος του, Βασίλης, έχει αναλάβει την αλλαγή στο καζάνι πριν από τη δεύτερη απόσταξη. Τη διαδικασία συνοδεύουν κρασί, παλαιωμένο τσίπουρο, κατσικάκι στη μία γάστρα και ζυγούρι στην άλλη. Μόνο αυτός που έχει αναλάβει την απόσταξη, ο Βασίλης στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν πίνει ποτέ. Επιβάλλεται να έχει όλη την προσοχή του στραμμένη στο καζάνι.
Ακολουθεί περίπατος στον Παλαιό Παντελεήμονα, το πιο γραφικό και τουριστικό χωριό στις παρυφές του Ολύμπου με έντονα στοιχεία μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής και θέα στις ακτές της Πιερίας. Ο ελληνικός καφές σε μπακιρένιο μπρίκι έρχεται να συμπληρώσει την κυρίαρχη μπρονζέ απόχρωση αυτού του ταξιδιού.
Για τη σημασία του καλού σταφυλιού θα μας μιλήσει το ίδιο βράδυ και ο Θανάσης Πολυχρός στη Σκοτίνα, άλλο ένα χωριό στους πρόποδες του Ολύμπου: «Δική μας δουλειά είναι να πάρουμε “την καρδιά” από το απόσταγμα για να φτιάξουμε καλό τσίπουρο, τόσο από τα στέμφυλα όσο και από τα κούμαρα - τον Μάιο περίπου, που είναι η εποχή τους». Το σπάνιο και πιο «δύσκολο» στη γεύση κουμαρίσιο τσίπουρο είναι από τα πιο ιδιαίτερα προϊόντα που παράγει αυτός ο τόπος.
Τα πάντα εδώ έχουν «καρδιά» και καλή ποιότητα - το αγουρέλαιο στο πιάτο με τις ελιές, το καψαλισμένο ψωμί που δεν θα διστάσουμε να βουτήξουμε επανειλημμένα στο λάδι, το καστανόμελο που θα δοκιμάσουμε σαν επιδόρπιο. «Εχω πάρει ευχή από τη γιαγιά και τον πατέρα μου το σπίτι να είναι μοναστήρι· να είναι ανοιχτό και έτοιμο να κεράσει όλο τον κόσμο», θα συμπληρώσει περήφανα αργότερα ο κ. Πολυχρός.
Κάθε φορά που την επισκεπτόμαστε, η Πιερία αποδεικνύεται και πιο... νόστιμη, θα συμφωνήσουμε οι συνδαιτυμόνες. Περνάμε και από άλλα ακόμη ρακοκάζανα, όπως αυτό του Κουτσή στη Βροντού κι εκείνο τουΣπανού στο Ελατοχώρι, για να διαπιστώσουμε πως μαζί με το πρώτο μεθυστικό άρωμα το πλούσιο τραπέζι δίπλα στο καζάνι είναι αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας. Στα μέρη αυτά δοκιμάζουμε, επίσης, ένα τσίπουρο τριπλής απόσταξης, παλαιωμένο για δύο χρόνια σε γαλλικό δρύινο βαρέλι. Το παράγει ο Αθανάσιος Κοροβέσης και πρόκειται για εκλεκτό απόσταγμα, που λίγο δύσκολα βρίσκει κάποιος στο εμπόριο. Φίλοι και γνωστοί προλαβαίνουν να το προμηθεύονται από τον ίδιο τον παραγωγό. Συχνό φαινόμενο, όπως σε όλη την Ελλάδα άλλωστε, ειδικά για ένα προϊόν σαν το τσίπουρο του οποίου η επώνυμη εμφιάλωση δεν έχει ακόμη θεσμοθετηθεί.
Στο δρόμο του κρασιού
Το τσίπουρο έχει μεγάλη παράδοση σε αυτά τα μέρη, η οινοποιία, αντιθέτως, είναι σχετικά νέα. Ο πρώτος Πιέριος οινοποιός ήταν ο Γιώργος Αδάμος, ο οποίος μαζί με τους αδελφούς Χρυσοστόμου και τον Γιώργο Γαρυπίδη έχουν δημιουργήσει μια νέα δυναμική οινική ταυτότητα για το μικρό χωριό Κίτρος του Δήμου Πύδνας. Μεμονωμένοι παραγωγοί σε άλλα χωριά, όπως ο Νίκος Μάνος στην Κονταριώτισσα, ο Ιωακείμ Μαυρίδης στην Παλιόστανη, ο Σάκης Γραμματόσης στοΛιτόχωρο, ο Γιάννης Κακουλίδης στη Σφενδάμη κ.ά., προσθέτουν τις δικές τους ενδιαφέρουσες πινελιές στη γεωγραφική ένδειξη της Πιερίας. Ολοι τους είναι μικροί παραγωγοί, με λιγότερες από 30.000 φιάλες ο καθένας το χρόνο, αλλά με πολύ μεράκι και γνώση για το κρασί.
Η δική μας οινο-πνευματική περιπλάνηση κάνει μια στάση στην Κατερίνη. Το οινοποιείο του Κώστα Παπαγιαννούλη είναι μια οικογενειακή επιχείρηση που ξεχωρίζει για το Merlot και τα γλυκά κατά κύριο λόγο κρασιά της, με οινολόγο τον γιο Δημήτρη. Μπαίνοντας στο χώρο, δεσπόζει η εικόνα του Αγίου Τρύφωνα, προστάτη των αμπελουργών, που γιορτάζει την 1η του Φλεβάρη. «Εγώ πάντα τότε αρχίζω το κλάδεμα (η σημαντικότερη ίσως αμπελουργική φροντίδα) και δεν με έχει προδώσει ποτέ ο Αγιος!» λέει με ικανοποίηση ο Κώστας Παπαγιαννούλης.
Η ορεινή Πιερία δεν περιλαμβάνει μόνο το μυθικό βουνό των θεών. Αν και καταδικασμένα να στέκονται πάντοτε στη σκιά του Ολύμπου, τα Πιέρια όρη και μαζί τους όλη η βόρεια Πιερία δεν παύουν να είναι τόπος ευλογημένος και εύφορος, με πολλές όμορφες διαδρομές και τοπία.
Μια σημαντική τουριστική κοιτίδα είναι αυτή γύρω από το Ελατοχώρικαι το χιονοδρομικό του κέντρο, με ξενοδοχεία και παραδοσιακές ταβέρνες, δάση με δρυς, πλατάνια, πεύκα, οξιές και καστανιές. Οσο πιο βόρεια προχωρήσεις, τόσο περισσότερες καλλιέργειες συναντάς. Τη χαρακτηρίζει ένα πολύ όμορφο ανάγλυφο με απαλούς λόφους και είναι οργωμένη και σπαρμένη πιθαμή προς πιθαμή. Ο Κολινδρός, ένα από τα σημαντικά κεφαλοχώρια του νομού, μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένος τουριστικά, αλλά επιφυλάσσει μια έκπληξη γύρω του, τα 150 στρέμματα βιολογικών αμπελιών του Κτήματος Πιερία Ερατεινή. Εδώ οι έμπειροι οινολόγοι Ανδρέας Πάντος και Παύλος Αργυρόπουλος καλλιεργούν και αναδεικνύουν (ανάμεσα σε άλλες ξένες και ελληνικές ποικιλίες) τον κολινδρινό. Μια τοπική ποικιλία που την περιέχει ο δυναμικός και επιβλητικός Γυμνός Βασιλιάς τους, ένα κρασί που βρίσκεται αυτήν τη στιγμή σε δρύινα βαρέλια παλαίωσης και αναμένεται να κάνει τη νέα του εμφάνιση μέσα στο 2016.
