Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή την αντιμετώπιση της ενεργειακής και μεταφορικής ένδειας, ζητώντας σχέδιο δράσης για την επιβολή του θεμελιώδους δικαιώματος στη στέγαση και την νομική του κατοχύρωση. Ταυτόχρονα ζήτησε την ενίσχυση της κοινωνικής στέγασης, δίνοντας την έμπνευση και ευκαιρία να μελετηθεί το τρίγωνο «Στεγαστική κρίση, Ενεργειακή ένδεια και Μεταφορική ένδεια».
Ζητά από την Ευρώπη μια ολιστική προσέγγιση και άμεση δράση για την αντιμετώπιση της έλλειψης προσιτής και βιώσιμης στέγασης και ένα σχέδιο δράσης για την διαμόρφωση συνεκτικής πολιτικής και την εισαγωγή από όλα τα κράτη μέλη προγραμμάτων «Πρώτα η Στέγαση» για την καταπολέμηση της αστεγίας και την μείωση της κοινωνικής ανισότητας και της ανέχειας.
Η στεγαστική κρίση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ενεργειακή και μεταφορική ένδεια, καθώς το υψηλό κόστος στέγασης συχνά αναγκάζει τους ανθρώπους να μετακινούνται σε περιοχές με λιγότερη πρόσβαση σε υπηρεσίες, αυξάνοντας την εξάρτηση από δαπανηρές μεταφορές και αναποτελεσματικές κατοικίες, με αποτέλεσμα υψηλότερους λογαριασμούς τόσο στην ενέργεια, όσο και στις μετακινήσεις.
Οι αυξανόμενες τιμές των καυσίμων σε συνδυασμό με τις ανεπαρκείς ενεργειακά κατοικίες επιδεινώνουν το βάρος των νοικοκυριών που ήδη αγωνίζονται με το υψηλό ενοίκιο, δημιουργώντας έναν ατέρμονο κύκλο όπου το κόστος στέγασης, ενέργειας και κινητικότητας ενισχύεται αμοιβαία και επηρεάζει δυσανάλογα τις ομάδες με χαμηλό εισόδημα.
Μπορεί να υπάρχουν κοινωνικές ή εργατικές κατοικίες, οι οποίες να είναι καλαίσθητες και να μην θυμίζουν φυλακή.
Τα ζητήματα αυτά δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μεμονωμένα
Η σχετική έρευνα του 2024 Στη διασταύρωση της στέγασης, της ενέργειας και της κινητικότητας Φτώχεια: Παγιδευμένοι στον κοινωνικό αποκλεισμό αναφέρει ρητά τη συνυφασμένη φύση και των τριών αυτών δαπανών, ιδίως για τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα. Οι τρεις αυτοί παράγοντες αλληλεπιδρούν, με έντονες συνέπειες για όσους επιβαρύνονται από αυτές τις δαπάνες και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν και διαχειρίζονται τα έξοδά τους.
Η επιλογή της κατοικίας και το διαθέσιμο εισόδημα καθορίζουν την θέρμανση της κατοικίας, αλλά και τον τρόπο μετακινήσεων. Η κρίση στέγασης, σύμφωνα με την έρευνα, σε συνδυασμό με τους μηχανισμούς της αγοράς κατοικίας, φαίνεται να είναι ο κύριος παράγοντας αυτής της «παγίδας κόστους».
Η τοποθεσία, που συχνά θεωρείται ως διαχωριστική γραμμή μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, φαίνεται να έχει δευτερεύουσα σημασία. Η συνδεσιμότητα με Μέσα Μαζικής Μεταφοράς των περιοχών αυτών έχει σημασία, όμως με αντίκτυπο στον συνολικό χρόνο που ξοδεύει κανείς στις μετακινήσεις.
Η αλληλεπίδραση των τριών κύριων οικονομικών βαρών έχει ως αποτέλεσμα έντονο άγχος επιβίωσης, ανησυχία και κοινωνικό αποκλεισμό, περιορίζοντας περαιτέρω την ικανότητα αντιμετώπισης. Η στέγη καταντά στην ουσία της υπαρξιακή απειλή.
Οι δαπάνες μετακίνησης και θέρμανσης πέρα από την στεγαστική κρίση
Οι τιμές των καυσίμων αυξάνονται εδώ και χρόνια, όπως και οι τιμές των ατομικών και δημόσιων μεταφορών αυξάνονται σύμφωνα με την έρευνα, ενώ αντίστοιχα αυξάνεται και το κόστος της οικιακής θέρμανσης, όπου ανά περιπτώσεις σχετίζεται με γεωπολιτικούς παράγοντες. Οι δαπάνες αυτές σχετίζονται άμεσα με την τοποθεσία κατοικίας ενός νοικοκυριού, αλλά και την καθορίζουν.
Το μέσο εισόδημα των νοικοκυριών δεν έχει αυξηθεί ανάλογα με την αύξηση του κόστους ζωής, αναγκάζοντας ιδίως τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα να διαπραγματεύονται και να κάνουν συμβιβασμούς μεταξύ βασικών αγαθών, επηρεάζοντας όχι μόνο τις δαπάνες για ενέργεια και κινητικότητα, αλλά και τις δαπάνες για τρόφιμα, υγεία, εκπαίδευση και δραστηριότητες αναψυχής.
Ουσιαστικά έχουμε μια πλήρη κατάρρευση της ποιότητας ζωής με επίκεντρο την τριάδα της στέγης, της μετακίνησης και της θέρμανσης. Ταυτόχρονα πρέπει να επισημανθεί πως η έρευνα μιλά για συμβιβασμούς σε βασικά αγαθά. Αυτό σημαίνει πως αυτά τα αγαθά είτε κόβονται εντελώς, είτε αντικαθίστανται από συμπληρωματικά αγαθά (αγορά ζαμπόν για τοστ αντί για γαλοπούλα), στην περίπτωση των «ανώδυνων» επιλογών.
