«Η Ρωσία δεν πρέπει να έχει καμία αμφιβολία: το ΝΑΤΟ και οι σύμμαχοι θα χρησιμοποιήσουν, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, όλα τα απαραίτητα στρατιωτικά και μη στρατιωτικά εργαλεία για να αμυνθούν». Αυτή ήταν η απάντηση του ΝΑΤΟ στις διαρκείς παραβιάσεις του εναέριου χώρου κρατών-μελών του.
Ωστόσο, τίθεται ένα ερώτημα: Μέχρι ποιου σημείου είναι έτοιμη να φτάσει η συμμαχία για να καταστείλει τις ρωσικές ενέργειες; Και στην περίπτωση που αποφασίσουν να καταρρίψουν ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη, τι μπορεί να σημάνει για την εξέλιξη της σύγκρουσης στην Ουκρανία;
Τα περιστατικά είναι γνωστά. Στις 19 Σεπτεμβρίου, τρία ρωσικά MiG-31 παραβίασαν τον εσθονικό εναέριο χώρο για 12 λεπτά πριν αναχαιτιστούν από μαχητικά αεροσκάφη του ΝΑΤΟ. Στις αρχές του μήνα, ρωσικά drones εισήλθαν στο έδαφος της Πολωνίας. Τουλάχιστον τρία καταρρίφθηκαν μετά την απάντηση πολωνικών F-16 και ολλανδικών F-35. Παραβίαση του εναέριου χώρου της έχει καταγγείλει και η Ρουμανία. Η Ρωσία αρνείται ότι έχει παραβεί κάποιον κανόνα.
Μαρκ Ρούτε / REUTERS/Geert Vanden Wijngaert
Αρκετές χώρες του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας και της Σουηδίας, προειδοποιούν ότι θα καταρρίψουν ρωσικά αεροσκάφη, αν αυτά εισέλθουν στον εναέριο χώρο τους.
Ωστόσο, οι δύο πλευρές, Μόσχα και ΝΑΤΟ βλέπουν διαφορετικά τη σύγκρουση. Μιλώντας στο Politico, η Τσάρλι Σαλόνιους-Πάστερναλ, της δεξαμενής σκέψης Nordic West Office, θυμίζει ότι «η Ρωσία έχει δηλώσει ότι πιστεύει ότι βρίσκεται σε στρατιωτική σύγκρουση με εμάς και τη Δύση». Αλλά, το ΝΑΤΟ «δεν το βλέπει έτσι και εξαιτίας αυτού, οι κανόνες εμπλοκής μας είναι διαφορετικοί».
Τι ισχύει στο ΝΑΤΟ
Το Politico καταγράφει όλα όσα ισχύουν, στην περίπτωση που το ΝΑΤΟ αποφασίσει να αντιδράσει στις ρωσικές ενέργειες.
Ακολουθούν όσα πρέπει να γνωρίζετε για την αντίδραση του ΝΑΤΟ μέχρι στιγμής.
- Ποιοι είναι οι κανόνες εμπλοκής του ΝΑΤΟ;
Οι κανόνες εμπλοκής της συμμαχίας είναι απόρρητοι. Αλλά, όπως εξηγεί ο Οάνα Λουνγκέσκου, πρώην εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ, οι κανόνες ορίζουν «τις παραμέτρους για το τι μπορεί να κάνει ο στρατός σε οποιαδήποτε δεδομένη κατάσταση. Αυτό σημαίνει ότι είναι πολύ διαφορετικοί ανάλογα με την αποστολή ή την επιχείρηση».
Σύμφωνα με τον Λουνγκέσκου, διακεκριμένη συνεργάτιδα της δεξαμενής σκέψης Royal United Services Institute στο Λονδίνο, οι κανόνες εμπλοκής πρέπει να είναι σύμφωνοι με την πολιτική καθοδήγηση της συμμαχίας.
«Για το ΝΑΤΟ, η κύρια πολιτική καθοδήγηση είναι ότι πρόκειται για μια αμυντική συμμαχία, της οποίας ο στόχος είναι να αποτρέψει την επιθετικότητα και να αποτρέψει οποιαδήποτε σύγκρουση, και σε περίπτωση αποτυχίας, να αμυνθεί εναντίον της και να την νικήσει», λέει.
Ο ρόλος του SACEUR
Και προσθέτει ότι οι κανόνες εμπλοκής εγκρίνονται από το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο (NAC), το οποίο συγκεντρώνει όλους τους συμμάχους του ΝΑΤΟ. Εφαρμόζονται από τον Ανώτατο Συμμαχικό Διοικητή Ευρώπης (SACEUR). Επί του παρόντος είναι ο Αμερικανός Πτέραρχος Αλέξους Γκρίνκεβιτς, ο οποίος διοικεί επίσης τις αμερικανικές δυνάμεις στην Ευρώπη. Και, όπως και κάθε πολιτική απόφαση εντός της συμμαχίας, οι κανόνες εμπλοκής απαιτούν συναίνεση.
- Τι γίνεται με τις εθνικές ένοπλες δυνάμεις;
Οι κανόνες εμπλοκής του ΝΑΤΟ δεν εμποδίζουν τις εθνικές ένοπλες δυνάμεις να λαμβάνουν τις δικές τους αποφάσεις στο έδαφός τους όταν βρίσκονται υπό εθνική διοίκηση.
Για παράδειγμα, η Λιθουανία υιοθέτησε νέους κανόνες που επιτρέπουν στον στρατό της να αντιδρά σε παραβιάσεις του εναέριου χώρου «νωρίτερα και ταχύτερα». Η Ρουμανία, της οποίας ο εναέριος χώρος παραβιάστηκε πολλές φορές από ρωσικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη τους τελευταίους μήνες, έχει συγκαλέσει την Πέμπτη το Ανώτατο Συμβούλιο Άμυνας. Αυτό θα καθορίσει τους κανόνες εμπλοκής σε περίπτωση περισσότερων εισβολών από μη επανδρωμένα αεροσκάφη ή επανδρωμένα αεροσκάφη.
Ρωσικό Mig-31 που παραβίασε τον εναέριο χώρο της Εσθονίας / Swedish Armed forces/Handout via REUTERS.
Κίνδυνοι ελλοχεύουν, στην περίπτωση που η μονομερής δράση μιας χώρας οδηγήσει σε κλιμάκωση. Ο Ντόναλντ Τουσκ, πρωθυπουργός της Πολωνίας, η οποία κατέρριψε ρωσικά drones, έχει δηλώσει: «Είμαστε έτοιμοι για οποιαδήποτε απόφαση που αποσκοπεί στην καταστροφή αντικειμένων που μπορεί να μας απειλήσουν, όπως τα ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη». Και εμμέσως, πλην σαφώς, ζήτησε τη στήριξη του ΝΑΤΟ.
«Να σκεφτούμε δυο φορές»
«Πρέπει να είμαι 100% βέβαιος… ότι όλοι οι σύμμαχοί μας θα το αντιμετωπίσουν αυτό ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που το αντιμετωπίζουμε εμείς. Πρέπει να είμαι 100% βέβαιος ότι όταν η σύγκρουση εισέλθει σε μια τόσο οξεία φάση, δεν θα είμαστε μόνοι σε αυτό», είπε.
«Πρέπει να το σκεφτούμε δύο φορές πριν αποφασίσουμε για ενέργειες που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν μια πολύ οξεία φάση της σύγκρουσης», σημείωσε ο Ντόναλντ Τουσκ.
Για τις χώρες όμως που δεν έχουν δική τους πολεμική αεροπορία, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Πρώην αξιωματούχος του ΝΑΤΟ είπε στο Politico ότι, ακριβώς επειδή η Εσθονία δεν έχει τα δικό της στόλο, η Ρωσία παραβίασε τον εναέριο χώρο της χώρας: «Εάν η εισβολή είχε πραγματοποιηθεί πάνω από τη Φινλανδία, οι Φινλανδοί θα μπορούσαν να αποφασίσουν να την εξαλείψουν. Στον εναέριο χώρο της Βαλτικής, είμαστε υποχρεωμένοι να ανέβουμε στην αλυσίδα διοίκησης του ΝΑΤΟ».
