Η λέξη Μοιρολόι βγαίνει από τις λέξεις μοιρώ και λόγος. Περιγράφει την παραδοσιακή θρηνητική εκδήλωση ταφής για τους νεκρούς. Ο λαός χαίρεται και τραγουδάει για τη ζωή, τις χαρές, τις λύπες, τις αγωνίες και τους πόθους του. Τραγουδάει για τη πατρίδα του, τους ήρωες του και τη φύση. Τραγουδάει για οτιδήποτε κεντρίσει το ενδιαφέρον του. Τραγουδάει όμως και για το θάνατο, τον Χάρο, τον αποχωρισμό αγαπημένων προσώπων, είτε για τον Κάτω Κόσμο είτε για τόπους ξένους και μακρινούς. Με το πέρασμα του χρόνου όμως, το μοιρολόι στην Ήπειρο, έχει γίνει κομμάτι της κάθε εκδήλωσής του. Το μοιρολόι αποτελεί το όνομα μιας μουσικής εκδήλωσης, η οποία πηγάζει μεν από τους γυναικείους θρήνους για τους νεκρούς και αποτελεί τις αρχαιότερες ποιητικές εκφράσεις τραγούδι θρήνου και το πρωτοσυναντάμε και στα έργα του Ομήρου. Είναι οι θρηνωδοί των αρχαίων χρόνων που στο πέρασμα του χρόνου έγιναν οι μοιρολογίστρες όπου τις συναντάμε σε κάποια μέρη της Ελλάδας ακόμα και στις μέρες μας.
Τα μοιρολόγια, ως σκοποί και τραγούδια πλέον, συναντώνται σε κάθε γωνιά της Ελλάδος, εντός κι εκτός συνόρων του νεοελληνικού κράτους. Με το πέρασμα του χρόνου το μοιρολόι αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε στην περιοχή της Ηπείρου και της Μάνης. Τα μοιρολόγια στις περιοχές αυτές μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, από τους παππούδες στα παιδιά και στα εγγόνια. Σύνηθες φαινόμενο είναι και ο αυτοσχεδιασμός. Ο δημιουργός, πάντα εμπνευσμένος από τα ακούσματα των θρήνων των κεκοιμημένων, παίρνει πάντα τη μελωδία και τα λόγια της μοιρολογίστρας και με μεγάλη επιδεξιότητα τα αναπλάθει και τα ξαναφέρνει στα χείλη του λαού «καινούρια». Ο στίχος και ο ρυθμός των τραγουδιών αυτών της Ηπείρου είναι στα περισσότερα δεκαπεντασύλλαβος, ενώ της Μάνης έχει αντικατασταθεί με δεκαεξασύλλαβο και πολλές φορές με οκτασύλλαβο.
Στην Ήπειρο το μοιρολόι έχει πάρει και μια διαφορετική μορφή, η οποία συμπληρώνει τα όσα προαναφέραμε. Εκτός από τα εσωτερικά συναισθήματα του δημιουργού που εξωτερικεύονται μέσα από λόγια και τη μελωδία, κυρίως με τη μορφή των πολυφωνικών τραγουδιών, μοιρολόγια αποτελούν και τα μουσικά, ορχηστρικά κομμάτια - τραγούδια.
Συνήθως, στις κηδείες συνοδεύουν τον νεκρό με κλαρίνα και ντέφια και τραγουδούν πάνω από τους τάφους. Οι συγγενείς παραγγέλνουν στους οργανοπαίχτες το αγαπημένο τραγούδι των νεκρών τους. Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες του γύρω στα 1700. Συνεχίζεται έως και σήμερα, συμβολίζοντας την ανάσταση των νεκρών, αλλά και θυμίζοντας τον οφειλόμενο σεβασμό προς τους νεκρούς.
