Η βιταμίνη Α και η πρόδρομη μορφή της το β-καροτένιο φαίνεται ότι ρίχνουν την χοληστερόλη. Απαιτείται όμως ένα ενεργό ένζυμο που βοηθά στη μετατροπή του β-καροτένιου σε βιταμίνη Α - Σε ποιο τρόφιμο βρίσκεται κατά κόρον;
Τα καρότα αποτελούν καλή πηγή β-καροτίνης, η οποία αποτελεί την πρόδρομη μορφή της βιταμίνης A. Η β-καροτίνη είναι η βιοενεργή ένωση που δίνει στο καρότο το πορτοκαλί του χρώμα. Μελέτες σε ανθρώπους και ποντίκια δείχνουν ότι η μετατροπή της β-καροτίνης σε βιταμίνη Α μειώνει την «κακή» χοληστερόλη στο αίμα. Επομένως, η β-καροτίνη μπορεί να μας προστατεύσει από την ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης, η οποία οδηγεί σε συσσώρευση λίπους και χοληστερόλης στις αρτηρίες.
Στο πλαίσιο αυτό, οι επιστήμονες πραγματοποίησαν δύο μελέτες προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα τις επιδράσεις της β-καροτίνης στην καρδιαγγειακή υγεία, επιβεβαιώνοντας βέβαια της σημασία της, αλλά εντοπίζοντας και ένα σημαντικό βήμα στη διαδικασία.
Η β-καροτίνη μετατρέπεται σε βιταμίνη Α με τη βοήθεια ενός ενζύμου που λέγεται οξυγενάση της β-καροτίνης 1 (BCO1). Μια γενετική παραλλαγή προσδιορίζει αν κάποιος έχει πολλή ή λίγη από την ενεργή εκδοχή της BCO1 και οι άνθρωποι που έχουν λιγότερη ενδεχομένως να χρειάζονται άλλες πηγές βιταμίνης Α στη διατροφή τους.
Η πρώτη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Journal of Nutrition, ανέλυσε δείγματα αίματος και DNA 767 υγιών ενηλίκων 18-25 ετών, διαπιστώνοντας -όπως αναμενόταν- ένα συσχετισμό ανάμεσα στη δραστηριότητα του ενζύμου BCO1 και των κακών επιπέδων χοληστερόλης.
«Οι άνθρωποι που είχαν γενετική παραλλαγή σχετική με τη μετατροπή του ενζύμου BCO1 σε πιο δραστήρια μορφή είχαν χαμηλότερη χοληστερόλη στο αίμα τους. Αυτή ήταν και η πρώτη μας παρατήρηση», σημειώνει ο Jaume Amengual, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Illinois.
Για να παρακολουθήσουν αυτά τα ευρήματα, ο Δρ. Amengual και οι συνεργάτες του πραγματοποίησαν μια δεύτερη μελέτη σε ποντίκια, η οποία δημοσιεύθηκε στο Journal of Lipid Research.
«Στην ανθρώπινη μελέτη είδαμε ότι η χοληστερόλη ήταν υψηλότερη στους ανθρώπους που δεν παρήγαγαν αρκετή βιταμίνη Α. Για να μάθουμε αν αυτή η παρατήρηση έχει μακροπρόθεσμη επίδραση, θα έπρεπε να περιμένουμε 70 χρόνια ώστε να δούμε αν οι άνθρωποι αυτοί θα αναπτύξουμε καρδιαγγειακές παθήσεις. Ρεαλιστικά αυτό δεν είναι εφικτό, γι’αυτό και αποφασίσαμε να χρησιμοποιήσουμε ποντίκια στη μελέτη, ώστε να επιταχύνουμε τη διαδικασία», εξηγεί ο ειδικός και συνεχίζει:
«Τα βασικά ευρήματα της μελέτης στα ποντίκια αναπαράγουν όσα βρήκαμε και στους ανθρώπους. Είδαμε ότι όταν χορηγούμε β-καροτίνη στα ποντίκια, έχουν χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης. Τα ποντίκια αυτά αναπτύσσουν μικρότερες πλάκες στις αρτηρίες, πράγμα που σημαίνει ότι όσα τρέφονται με β-καροτίνη είναι πιο προστατευμένα έναντι της αθηροσκλήρωσης από εκείνα που ακολουθούν διατροφή χωρίς την βιοενεργή αυτή ένωση».
Στη δεύτερη αυτή μελέτη, οι ερευνητές διερεύνησαν, επίσης, τα βιοχημικά μονοπάτια αυτών των διαδικασιών, προσδιορίζονται το σημείο του σώματος όπου συμβαίνει η επίδραση.
«Καταλήγουμε στο ήπαρ, ως το υπεύθυνο όργανο για την παραγωγή και την έκκριση λιποπορωτεϊνών στη ροή του αίματος, μεταξύ των οποίων και λιποπρωτεΐνες γνωστές ως κακή χοληστερόλη. Παρατηρήσαμε ότι σε ποντίκια με υψηλά επίπεδα βιταμίνης Α, η έκκριση των λιπιδίων στη ροή του αίματος επιβραδύνθηκε», σημειώνει ο Δρ. Amengual.
Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το ένζυμο BCO1 σχετίζεται με την χοληστερόλη έχει σημαντικές συνέπειες. Παραδοσιακά, τα υψηλά επίπεδα β-καροτίνης στο αίμα σχετίζονται με οφέλη για την υγεία, αλλά θα μπορούσαν, επίσης, να αποτελούν σημάδι λιγότερου ενεργού ενζύμου BCO1, το οποίο δε μετατρέπει τη β-καροτίνη που προσλαμβάνουμε σε βιταμίνη Α που χρειαζόμαστε.
Έως και το 50% του πληθυσμού έχει λιγότερο ενεργές παραλλαγές του ενζύμου, πράγμα που σημαίνει ότι το σώμα τους καθυστερεί να παράγει βιταμίνη Α από μια φυτική πηγή όπως τα καρότα και ότι ενδεχομένως να χρειάζεται να λάβουν αυτό το θρεπτικό συστατικό άμεσα από μια ζωική πηγή, όπως το γάλα ή το τυρί.
