Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024 -

Άρης Σερβετάλης: Να μην κατακρίνουμε τα πρόσωπα, αλλά την πράξη..



Οι τελευταίες εβδομάδες είναι σαρωτικές για το θέατρο: Πρόσωπα εξουσίας ή με εξουσία ακολουθούν την πορεία του Ριχάρδου. Πως παρακολουθείς την κατάσταση;

Ως ένα πρόβλημα πνευματικής φύσης. Το θέατρο δεν πρέπει να γίνεται ένα είδωλο. Αυτός που ασχολείται με το θέατρο δεν είναι κατ’ ανάγκη πνευματικός άνθρωπος ή ένας άνθρωπος με την ουσιαστική έννοια του όρου. Το θέατρο είναι ένα μέσο για να βάλει κάποιον σε προβληματισμούς αλλά δεν είναι το μέσον που θα εξαγιάσει κάποιον. Προσωπικά, μπαίνοντας στην πρόβα φέρνω μαζί μου την ματαιοδοξία μου, την φιλοδοξία μου. ‘Όπως και ο καθένας φαντάζομαι, συνεπώς ένας σκηνοθέτης καλείται να διαχειριστεί πολλά Εγώ. Και δυστυχώς, σύμφωνα με την επικρατούσα κατάσταση, ο σκηνοθέτης λειτουργεί ως μέντορας που ίσως χρειαστεί να καταπατήσει το Εγώ σου για αποτάξεις την ωραιοπάθεια και το ναρκισσισμό σου.

Στην πραγματικότητα, όμως, όλα αυτά οφείλω να τα κάνω εγώ για να εξασκήσω και την τέχνη μου και την ψυχή μου. Δεν θα πρέπει να περιμένω ένα σκηνοθέτη-δυνάστη να μου επιβληθεί. Αντιστοίχως και ο σκηνοθέτης πρέπει να λειτουργεί παραδειγματικά για την ομάδα του: Να εκμηδενίζει τον εαυτό του για να έχει τη φώτιση να οδηγήσει την ομάδα του κάπου καλά. Αντί αυτών, στο θέατρο έχουν δημιουργηθεί κάποια υπερτροφικά Εγώ για να καταστούν τα πιο ισχυρά ζώα της αγέλης. Έχει δημιουργηθεί μια νοσηρή εκδοχή των πραγμάτων. Ασφαλώς, υπάρχουν και σκηνοθέτες που οδηγούν ειρηνικά και δημιουργικά μια πρόβα, αναλαμβάνοντας την ευθύνη της σύνθεσης.

Δεν μπαίνω στη διαδικασία να κάνω ερωτικές σκηνές. Το έχω δηλώσει, δεν μπορώ να το σηκώσω. Αν ένας ρόλος έχει ερωτική σκηνή,  καλύτερα να μην μου τον προτείνουν καν.

 Θεωρείς ότι μέσα σε όλα αυτά τα νοσηρά που αποκαλύπτονται υπάρχει μια ευκαιρία επαναπροσδιορισμού για το χώρο;

Ναι, μέσα σε όλα αυτά, πρέπει να επανατοποθετηθούν πολλά πράγματα στο θέατρο. Τι σημαίνει ματαιότητα, έκθεση στο δημόσιο βλέμμα. Ανέχομαι τα πάντα για να πάρω ένα ρόλο ή βάζω ένα όριο; Μέχρι που αντέχω να προσπαθήσω; Προσωπικά, δεν μπορώ να λειτουργήσω κάτω από οποιαδήποτε συνθήκη, έχω συμφωνήσει με τον εαυτό μου να μην τα κάνει όλα για χάρη της υποκριτικής. Κάνω μέχρι εκεί που αντέχει η ψυχοσύνθεση μου, γιατί αν υπομείνω πράγματα θα επιβαρυνθεί το ψυχικό μου τοπίο.

Δεν έχεις μείνει σε συνεργασίες που σε ταλαιπώρησαν;

Φυσικά και έχω ταλαιπωρηθεί από κακές συμπεριφορές. Κι άλλες φορές έχει προβάλλει ο εγωισμός μου, έχω πει την άποψη μου και σε κακές φάσεις έχω χάσει τον έλεγχο και κινδύνευσα να πλακωθώ στο ξύλο με τον άλλο. Φυσικά, δεν χρειάζεται τα πράγματα να γίνουν για να διαλύσω μια συνεργασία. Γι’ αυτό επαναλαμβάνω πως ο καθένας μας πρέπει να ορίζει τις προδιαγραφές του στον συνομιλητή του. Προσωπικά, δεν μπορώ να κάνω τα πάντα στο θέατρο, γιατί το θέατρο δεν είναι τα πάντα. Είναι πολύ ωραίο, μπορεί να σου προσφέρει μαγικές στιγμές αλλά μέχρι ενός σημείου.

Αυτό που συμβαίνει σήμερα στο θέατρο πιστεύεις ότι καθρεφτίζει μια ευρύτερη κοινωνική πραγματικότητα;

Απόλυτα. Γι’ αυτό και είναι μια ευκαιρία επαναπροσδιορισμού εντός κι εκτός θεάτρου. Η εποχή μας είναι εποχή απόλαυσης, σαρκολάγνα εποχή. Καλλιεργούνται πάθη, ηδονές χωρίς καμιά διάθεση για να χαλιναγωγήσουμε όσα μας ωθούν σε αδιέξοδα. Αν δεν είσαι εγκρατής, δεν μπορεί παρά να μπεις στην διαδικασία να καταπατήσεις την ελευθερία, την επιθυμία και την αξιοπρέπεια του άλλου. Κι αυτό ως φαινόμενο αφορά όλη την κοινωνία και όλο τον βιομηχανικό μηχανισμό. Δεν μας χρειάζεται Μεγάλος Αδελφός για να χειραγωγήσει το πλήθος, όσο παράγονται διαρκώς ανάγκες, πράγματα προς κατανάλωση και απόλαυση, χωρίς φραγμό. Εξουσιάζεσαι κι εσύ κι εγώ από ανάγκες και αδηφαγία. Δεν είμαστε κοινωνικά ελεύθεροι, γι’ αυτό και στην εποχή μας η ελευθερία έχει πολύ δυσδιάκριτα όρια με την ασυδοσία. Πρέπει να ξαναδούμε τι σημαίνει ελευθερία: Ελεύθερος είναι αυτός που εξουσιάζει αυθαίρετα άλλους ανθρώπους;

 Μα, μιλάμε για φαινόμενα λεκτικής βίας, σωματικής κακοποίησης και σεξουαλικής κυριαρχίας…

Πιστεύω πως έχει σημασία να μην κατακρίνουμε τα πρόσωπα, αλλά την πράξη. Αυτό θα έχει όφελος για όλους. Το βλέπω και στον εαυτό μου: Αν κάποιος με βλάψει χαρακτηρίζω τον φταίχτη. Όμως, στην πραγματικότητα πρέπει να χαρακτηρίσω την πράξη. Την πράξη χρειάζεται να κατονομάσω, γιατί το πρόσωπο έχει τη δυνατότητα της μεταστροφής – ό,τι κι αν έχει κάνει. Την πράξη μπορείς να την αποφύγεις, να δουλέψεις για να μην την ξανακάνεις. Όταν χαρακτηρίζεις κάποιον που σε βλάπτει, συνήθως θα έρθεις σε κόντρα, θα βριστείς, θα πλακωθείς στο ξύλο. Προσωπικά, αν, λόγου χάρη, κάποιος με βρίσει το πρώτο πράγμα που θα κάνω είναι να του δώσω μια μπουνιά. Θα δώσω μεγάλη μάχη για να αντισταθώ. Κι αυτό είναι μια πνευματική κατάκτηση: Να δω στον άλλον όχι έναν κλέφτη, αλλά μια κλοπή.

Τέτοια αντανακλαστικά ενεργοποίησες ακούγοντας για όλες αυτές τις κακοποιητικές πράξεις από συναδέλφους προς συναδέλφους σου;

Ούτε κι εγώ είμαι σε καλή πνευματική κατάσταση για να αντιδράσω ψύχραιμα. Κι εγώ, όπως όλοι, έχω αποπροσανατολιστεί, βρίσκομαι σε σύγχυση. Διαφορετικά, θα βλέπαμε όλα όσα μας συμβαίνουν σαν μια αφορμή για ν’ αλλάξουμε προς το καλύτερο. Μιλώ εκ πείρας. Ο,τιδήποτε μου έχει συμβεί στη ζωή με έβαλε σε μια διαδικασία αυτοκαθαρτική. Είτε με φρέναρε από κάτι κακό ή με έβαλε σε σκέψεις σοβαρές. Η αλλαγή που έχει αξία, έρχεται μέσα από τον πόνο, την πληγή. Κι όσο δεν μπορούμε να το αποδεχτούμε, τόσο περισσότερο θα δυσκολευόμαστε με τα προβλήματα που βιώνουμε.

 Μιλάς και για συγχώρεση;

Σαφέστατα, αυτό είναι το επόμενο στάδιο. Γιατί αν χαρακτηρίσεις την πράξη θα δεις τον άλλο ως ένα αδύναμο πλάσμα. Όπως είσαι κι εσύ. Επομένως, πρέπει να του αφήνουμε χώρο να αλλάξει προς το καλύτερο. Παραμορφώθηκε ναι, αλλά υπάρχει το ενδεχόμενο να μεταποιηθεί.

Απόσπασμα συνέντευξης από metropoli.gr KEIMENO: ΣΤΕΛΛΑ ΧΑΡΑΜΗ |ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΕΛΙΝΑ ΓΙΟΥΝΑΝΛΗ