Τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο δεξιώθηκε η κυρία Μαριάννα Λάτση τη Δευτέρα 22/11, στην Έδρα του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, στο Μέγαρο «Παλλάς Αθηνά», στην Κηφισιά. Η κα Λάτση παρέθεσε επίσημο δείπνο προς τιμήν της Παναγιότητός του, επ' αφορμή της συμπλήρωσης 30 ετών από την ανάρρησή του στον Πατριαρχικό Θρόνο.
Απευθυνόμενη στον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη της ορθόδοξης χριστιανοσύνης, η κυρία Μαριάννα Λάτση εξεφώνησε ομιλία, σε ιδιαίτερα θερμό, εγκάρδιο αλλά και συγκινητικό τόνο. Διότι η κυρία Λάτση έκανε μια μικρή αναδρομή στους στενούς δεσμούς με το Οικουμενικό Πατριαρχείο που ανέκαθεν είχε η οικογένειά της -και ιδιαίτερα ο αείμνηστος πατέρας της, ο Ιωάννης Λάτσης.
Χαρακτηριστικά, η κα Μαριάννα Λάτση ανέφερε: «Παναγιώτατε, η σημερινή Σας παρουσία εδώ, σε ένα χώρο που ο πατέρας μου διαμόρφωσε και κοπιαστικά εργάσθηκε, κατά την τελευταία περίοδο της ζωής του, έχοντας ως σταθερή πυξίδα του την πρόοδο των ανθρώπων, το καλό της κοινωνίας και την αλληλεγγύη προς κάθε αδύναμο συνάνθρωπό μας, με πλημμυρίζει χαρά, και αισθάνομαι ότι ένα χρέος μου προς εκείνον εκπληρώνεται. Η οικογένειά μου κι εγώ σας ευχαριστούμε για την μεγάλη αυτή τιμή.
» Οι δεσμοί του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως με την οικογένειά μας είναι πολυετείς και στέρεοι. Ξεκίνησαν μέσα από την ιδιαίτερη πνευματική σχέση που είχε ο μακαριστός και αλησμόνητος Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Μελίτων Χατζής με τον πατέρα μου. Η μοναδική προσωπικότητα ενός εκ των κορυφαίων Ιεραρχών του εικοστού αιώνα, συνεπήρε τον πατέρα μου, ο οποίος συνδέθηκε με αυτόν -και διά μέσου αυτού με τους μακαριστούς Προκατόχους Σας, Οικουμενικούς Πατριάρχες Αθηναγόρα και Δημήτριο- και απέκτησε έκτοτε δεσμούς ειλικρινούς αγάπης και ανιδιοτελούς συμπορεύσεως με το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
» Είμαι βέβαιη ότι η ψυχή του πατέρα μου αισθάνεται την παρουσία του πνευματικού τέκνου του φίλου του, Μητροπολίτου Μελίτωνος Χατζή, την δική Σας παρουσία, Παναγιώτατε, σε αυτόν εδώ το χώρο, όπου το σώμα του αναπαύεται δίπλα στο επιστέγασμα της επιγείου δραστηριότητάς του.
» Συγκινούμαι και μόνον με την σκέψη αυτή. Συγκινούμαι, διότι αποτελούσε αμετακίνητη επιθυμία ψυχής και επιλογή ζωής για τον πατέρα μου η πνευματική σχέση της οικογενείας του με την Μεγάλη Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, το Φανάρι. Σε όλη του τη ζωή ο πατέρας μου τίμησε και διακόνησε τα όσια και ιερά του Πατριαρχείου, διότι το Φανάρι ήταν για αυτόν μια παρακαταθήκη ιερή για το Έθνος μας.
» Από της αναρρήσεώς Σας στον Οικουμενικό Θρόνο το 1991, η σκυτάλη της διατηρήσεως των μεταξύ μας δεσμών πέρασε, Παναγιώτατε, σε Εσάς και στον αγαπητό αδελφό μου Σπύρο Λάτση και επί τριάντα έτη την έχετε διαφυλάξει, σφυρηλατήσει και αναπτύξει».
Στην αντιφώνησή του, ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος ανταπέδωσε στην κα Μαριάννα Λάτση τη θερμή υποδοχή, τονίζοντας ότι «δραττόμεθα τῆς εὐκαιρίας διά νά ἀναφερθῶμεν καί ἡμεῖς, μετά τήν κυρίαν Λάτση, εἰς τήν μακροχρόνιον φιλίαν καί πνευματικήν σχέσιν, τήν ὁποίαν εἶχεν ὁ Γέροντας μέ τόν ἀείμνηστον Ἰωάννην Λάτσην. Ἀμοιβαία ἐκτίμησις καί ἐμπιστοσύνη, ἀνιδιοτέλεια καί πνεῦμα συνεργασίας, χαρά τῆς ἐπικοινωνίας καί κοινωνία τῆς ζωῆς, ἐχαρακτήριζαν τήν ἀνέφελον σχέσιν τῶν δύο αὐτῶν προσωπικοτήτων, ἡ ὁποία ἀπέβη πολλαπλῶς λυσιτελής διά τόν Οἰκουμενικόν Θρόνον. Εἴη ἡ μνήμη αὐτῶν αἰωνία!
» Εὐχαριστοῦμεν ἐκ βάθους καρδίας καί πάλιν τήν Εὐγενεστάτην κυρίαν Μαριάνναν Λάτση διά τήν ἀγάπην της καί διά τήν ἀσύγκριτον φιλοξενίαν. Ὑπενθυμίζομεν καί ὑπογραμμίζομεν ὅτι κάθε τιμή καί ἐκδήλωσις σεβασμοῦ πρός τό πρόσωπον τοῦ Πατριάρχου ἀπευθύνεται καί ἀνήκει εἰς τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, καί ἀποτελεῖ ἀναγνώρισιν τῆς προσφορᾶς του πρός τόν λαόν τοῦ Θεοῦ καί τήν οἰκουμένην ὅλην».
Στο δείπνο το οποίο παρετέθη προς τιμήν του Οικουμενικού Πατριάρχη με την ευκαιρία της επίσκεψης του κ.κ. Βαρθολομαίου στην Αθήνα κατά το διάστημα 20-25 Νοεμβρίου, η κυρία Μαριάννα Λάτση, υπό την ιδιότητά της ως μέλους του Εποπτικού Συμβουλίου του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, υποδέχτηκε τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο, Αρχιερείς, τον πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Υποστηρίξεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου Μητροπολίτη Σμύρνης Βαρθολομαίου Σαμαρά, την υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων Νίκη Κεραμέως -μεταξύ άλλων επιφανών εκπροσώπων της Εκκλησίας, του πολιτικού κόσμου κ.α.
Εκτός από τις ομιλίες της κας Μαριάννας Λάτση και του Οικουμενικού Πατριάρχη, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασε επίσης ο λόγος του Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Εμμανουήλ, ο οποίος αναφέρθηκε στη σταδιοδρομία του κ.κ. Βαρθολομαίου ως επικεφαλής της ορθόδοξης χριστιανοσύνης, καθώς και στην πολύπλευρη, ουσιαστική δράση που αναπτύσσει, με απαραμείωτη ένταση και επιμονή, από το 1991 έως σήμερα.
ΟΙ ΟΜΙΛΙΕΣ
Ακολουθεί ακέραιη η ομιλία της κυρίας Μαριάννας Λάτση προς τιμήν του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου:
«Παναγιώτατε Οικουμενικέ Πατριάρχα Κύριε Βαρθολομαίε,
Μακαριώτατε Αρχιεπίσκοπε Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Κύριε Ιερώνυμε, Σεβασμιώτατοι και Θεοφιλέστατοι Αρχιερείς, Κύριε Πρόεδρε, Κυρία Υπουργέ, Κύριοι Υπουργοί, Κυρίες και Κύριοι, Καλωσορίσατε.
Παναγιώτατε,
Με απεριόριστο σεβασμό, ξεχωριστή τιμή, συγκίνηση και αγαλλίαση ψυχής, Σας υποδέχομαι σήμερα.
Η σημερινή Σας παρουσία εδώ, σε ένα χώρο που ο πατέρας μου διαμόρφωσε και κοπιαστικά εργάσθηκε, κατά την τελευταία περίοδο της ζωής του, έχοντας ως σταθερή πυξίδα του την πρόοδο των ανθρώπων, το καλό της κοινωνίας και την αλληλεγγύη προς κάθε αδύναμο συνάνθρωπό μας, με πλημμυρίζει χαρά, και αισθάνομαι ότι ένα χρέος μου προς εκείνον εκπληρώνεται. Η οικογένειά μου κι εγώ σας ευχαριστούμε για την μεγάλη αυτή τιμή.
Οι δεσμοί του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως με την οικογένειά μας είναι πολυετείς και στέρεοι. Ξεκίνησαν μέσα από την ιδιαίτερη πνευματική σχέση που είχε ο μακαριστός και αλησμόνητος Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Μελίτων Χατζής με τον πατέρα μου. Η μοναδική προσωπικότητα ενός εκ των κορυφαίων Ιεραρχών του εικοστού αιώνα, συνεπήρε τον πατέρα μου, ο οποίος συνδέθηκε με αυτόν και διά μέσου αυτού, - με τους μακαριστούς Προκατόχους Σας, Οικουμενικούς Πατριάρχες Αθηναγόρα και Δημήτριο και απέκτησε έκτοτε δεσμούς ειλικρινούς αγάπης και ανιδιοτελούς συμπορεύσεως με το Οικουμενικό Πατριαρχείο -. Είμαι βέβαιη ότι η ψυχή του πατέρα μου αισθάνεται την παρουσία του πνευματικού τέκνου τού φίλου του, Μητροπολίτου Μελίτωνος Χατζή, την δική Σας παρουσία, Παναγιώτατε, σε αυτόν εδώ το χώρο, όπου το σώμα του αναπαύεται δίπλα στο επιστέγασμα της επιγείου δραστηριότητάς του.
Συγκινούμαι και μόνον με την σκέψη αυτή. Συγκινούμαι, διότι αποτελούσε αμετακίνητη επιθυμία ψυχής και επιλογή ζωής για τον πατέρα μου η πνευματική σχέση της οικογενείας του με την Μεγάλη Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, το Φανάρι. Σε όλη του τη ζωή ο πατέρας μου τίμησε και διακόνησε τα όσια και ιερά του Πατριαρχείου διότι το Φανάρι ήταν για αυτόν μια παρακαταθήκη ιερή για το Έθνος μας.
Από της αναρρήσεώς Σας στον Οικουμενικό Θρόνο το 1991, η σκυτάλη της διατηρήσεως των μεταξύ μας δεσμών πέρασε, Παναγιώτατε, σε Εσάς και στον αγαπητό αδελφό μου Σπύρο Λάτση και επί τριάντα έτη την έχετε διαφυλάξει, σφυρηλατήσει και αναπτύξει.
Οι έκτακτες συνθήκες που δημιούργησε η παγκόσμια πανδημία το 2020 δεν επέτρεψαν την τέλεση της εορταστικής εκδήλωσης που είχαμε προγραμματίσει επ’ ευκαιρία της επετείου των ογδοηκοστών γενεθλίων Σας. Με ιδιαίτερη αγάπη Σάς εκφράζουμε σήμερα τις ευχές μας να έχετε έτη πολλά, έτη δημιουργικά, ειρηνικά και καρποφόρα, για να εργάζεσθε ακαταπόνητα για την Ορθοδοξία, το Γένος μας αλλά και για ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Παναγιώτατε,
Δεν μπορέσαμε να πραγματοποιήσουμε την εκδήλωση εκείνη τότε. Χαιρόμαστε που την πραγματοποιούμε σήμερα, με την ευκαιρία της συμπληρώσεως τριάντα ετών Πατριαρχίας Σας. Όλα αυτά τα έτη αγωνίζεσθε για τη Μεγάλη Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως με υποδειγματική εργατικότητα - τη βλέπουμε και τη διαπιστώνουμε όλοι μας με θαυμασμό – και αφουγκραζόμενος τα σημεία των καιρών, αναλαμβάνετε πρωτοβουλίες σε επίπεδο εκκλησιαστικό, χριστιανικό και διαθρησκειακό με οικουμενικό αντίκτυπο, αλλά και εν γένει ανθρωπιστικό. Εμείς οι Έλληνες Ορθόδοξοι καυχώμεθα για Εσάς, για τον Πατριάρχη μας. Σταθερή συμπαραστάτις στον αγώνα Σας αυτό η Χάρις του Θεού, που αδιαλείπτως Σάς προσφέρει δύναμη και έμπνευση να αντιμετωπίσετε δύσκολες καταστάσεις και να λάβετε προσωπικά κρίσιμες αποφάσεις σε έναν κόσμο που διαρκώς αλλάζει.
Υπηρετείτε την Ορθόδοξη Εκκλησία, βασιζόμενος στη βαθιά πίστη και αμετακίνητη επιθυμία Σας για την ειρήνη στον κόσμο, για την συμφιλίωση των λαών, για την καλλιέργεια της ελευθερίας στην θρησκευτική έκφραση των απανταχού της γης ανθρώπων, ώστε να μην αποτελεί αυτή αίτιο διαίρεσης και εχθρότητάς των αλλά μέσο αλληλοσεβασμού και αλληλεγγύης μεταξύ των.
Υπήρξατε πρωτοπόρος ενός οικολογικού κινήματος, σε εποχές που η προστασία του περιβάλλοντος αποτελούσε αντικείμενο προβληματισμού πολύ λίγων παγκοσμίων ηγετών. Προσδώσατε θεολογική τεκμηρίωση και υπόσταση στο παγκόσμιο αυτό πρόβλημα. Δυστυχώς, δικαιωθήκατε στις ανησυχίες και στους φόβους που εκφράσατε, και σήμερα η ανθρωπότητα σπεύδει να αντιμετωπίσει εκείνα για τα οποία θα μπορούσε να έχει προνοήσει, αν εκινείτο με σεβασμό προς τη Δημιουργία του Θεού όπως εύστοχα είχατε ήδη από τριακονταετίας επισημάνει. Η πρωτοβουλία Σας αυτή Σάς προέβαλε και Σας δικαίωσε στη συνείδηση όλων, ώστε δικαίως να αποκαλείσθε παγκοσμίως «Πράσινος» Πατριάρχης.
Διοικείτε θυσιαστικά ένα Θεανθρώπινο υπεραιωνόβιο θεσμό, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο προσπαθείτε συνεχώς να εκσυγχρονίζετε οργανωτικά, τεχνολογικά αλλά και σε επίπεδο υποδομών. Παράλληλα, εμπλουτίζετε το ανθρώπινο δυναμικό της Εκκλησίας μας, προσελκύοντας νέους κληρικούς και χειροτονώντας νέους Ιεράρχες, που μαζί με Εσάς καλούνται να προάγουν το έργο του Πατριαρχείου στα πέρατα της γης, όπου υπάρχει ορθόδοξη παρουσία. Σε αυτό το έργο σας αρωγός από το 2003 στέκεται το Ίδρυμα Υποστηρίξεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το οποίο υπό την Προεδρία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σμύρνης κ. Βαρθολομαίου και τη συμμετοχή των εκλεκτών μελών του Διοικητικού του Συμβουλίου οργάνωσε μαζί μας τη σημερινή τελετή προς τιμήν Σας. Το Ίδρυμα αυτό, στο οποίο συμμετείχαν και συμμετέχουν εκπρόσωποι της οικογενείας Λάτση, προσπαθεί όλα αυτά τα έτη να συνδράμει στο έργο σας, Παναγιώτατε, κυρίως στην υποστήριξη των υποδομών του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη, με την ουσιαστική συνδρομή και σύμπραξη της Ελληνικής Πολιτείας.
Παναγιώτατε,
Δεν δύναμαι να μνημονεύσω όλα τα επιτεύγματα της Πατριαρχίας Σας. Εμείς, ως απλοί Χριστιανοί παρακολουθούμε το έργο Σας με απεριόριστο σεβασμό, θαυμασμό και ευγνωμοσύνη για ό,τι κάνετε και προσευχόμαστε για το καλό Σας και για την μακροημέρευσή Σας. Στο πρόσωπό Σας αναγνωρίζουμε τον φωτισμένο πνευματικό ηγέτη της Εκκλησίας μας, στον οποίο ακουμπάμε τις ελπίδες, την πίστη, τις χαρές αλλά και τις λύπες μας, τους φόβους και τις αδυναμίες μας. Είστε εδώ για όλους μας, από τον πρώτο πολίτη της κάθε χώρας μέχρι τον τελευταίο βιοπαλαιστή της, και προς όλους μας επιδεικνύετε την ίδια προσοχή, πραότητα και πνευματικότητα.
Σας ευχαριστούμε για όσα είστε για εμάς και με σεβασμό, αγάπη και τιμή ασπαζόμαστε την Πατριαρχική Δεξιά Σας. Θέλω να Σας διαβεβαιώσω, Παναγιώτατε, ότι η οικογένειά μου κι εγώ θα συνεχίσουμε την παράδοση που μας κληροδότησε ο αείμνηστος πατέρας μου Ιωάννης Λάτσης, την παράδοση στενών δεσμών με το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο και τον Προκαθήμενο αυτού, Εσάς, Παναγιώτατε.
Κλείνοντας, θέλω από τα βάθη της καρδιάς μου να ευχαριστήσω όλους εσάς, που με τη σημερινή παρουσία σας τιμάτε τον Πατριάρχη μας, με πρώτο τον Προκαθήμενο της Εκκλησίας της Ελλάδος, τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Κύριο Ιερώνυμο, τους Εξοχωτάτους Υπουργούς και τους Ιεράρχες μας.
Σας ευχαριστώ»
Ο λόγος του Οικουμενικού Πατριάρχη, κ.κ. Βαρθολομαίου είχε ως εξής:
«Μακαριώτατε, Τιμιώτατοι ἐν Χριστῷ ἀδελφοί, Ἐξοχώτατοι, Εὐγενεστάτη κυρία Λάτση, Ἱερώτατε Πρόεδρε τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου τοῦ Ἱδρύματος Ὑποστηρίξεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες Ὀφφικιάλιοι, Ἐντιμότατοι καί ἀγαπητοί φίλοι,
Ἔμπλεοι αἰσθημάτων χαρᾶς, ἀγάπης καί τιμῆς, ἀπευθύνομεν πρός ὅλους σας ἐγκάρδιον χαιρετισμόν καί πολλάς εὐχαριστίας διά τήν εὐγενῆ παρουσίαν σας εἰς τήν χαρμόσυνον αὐτήν σύναξιν εἰς τούς μοναδικούς χώρους τῆς Ἕδρας τοῦ Κοινωφελοῦς Ἱδρύματος Ἰωάννου Σ. Λάτση. Μέ πολλήν συγκίνησιν ἠκούσαμεν ὅσα προφρόνως ἀνέφεραν διά τό ταπεινόν ἡμῶν πρόσωπον ἡ Εὐγενεστάτη κυρία Μαριάννα Λάτση, ὁ Ἱερώτατος Μητροπολίτης Σμύρνης κύριος Βαρθολομαῖος μέ τήν ἰδιότητα τοῦ Προέδρου τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου τοῦ Ἱδρύματος Ὑποστηρίξεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, καθώς καί ὁ Ἱερώτατος Μητροπολίτης Χαλκηδόνος κύριος Ἐμμανουήλ ὡς ἐπίσημος ὁμιλητής, ἐπί τῇ συμπληρώσει τριακονταετίας ἀπό τῆς ἀναρρήσεως τῆς ἡμετέρας Μετριότητος, εἰς διαδοχήν τοῦ ἀοιδίμου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κυροῦ Δημητρίου, εἰς τόν πάνσεπτον Ἀποστολικόν καί Πατριαρχικόν Οἰκουμενικόν Θρόνον τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει Ἐκκλησίας. Εὐχαριστοῦμεν ἐκ βάθους καρδίας.
30 ἔτη διακονοῦμεν, εὐδοκία καί χάριτι Θεοῦ, τήν Ἁγίαν τοῦ Χριστοῦ Μεγάλην Ἐκκλησίαν καί τό ἐν τῇ Πόλει καί ἀνά τήν οἰκουμένην χριστεπώνυμον πλήρωμα αὐτῆς, φυλάσσοντες τόν ἱερόν τόπον, τόν ὁποῖον ἐλάβομεν εἰς κληρονομίαν ἐκ τῶν Πατέρων μας, τά ὅσια καί τά ἱερά τοῦ Γένους, τά προσκυνήματα καί τά ἁγιάσματά μας, τόν τρόπον τοῦ βίου τῶν Ὀρθοδόξων, τήν ὀρθήν πίστιν, τήν ὀρθήν λατρείαν καί τήν εὐσέβειαν, τό ἐκκλησιοτραφές ἦθος καί τήν ὀρθοπραγίαν, ἐν προσευχῇ καί καρτερίᾳ, ἐν ἐπιγνώσει τῆς ἀδιαπτώτου συνοχῆς καί συνεχείας τῶν καθ᾿ ἡμᾶς, γινώσκοντες ὅτι «τοῖς ἀγαπῶσι τόν Θεόν πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν» (Ρωμ. η’, 28).
Δοξολογοῦμεν τόν πάνδωρον Κύριον δι᾿ ὅσα ἐπεδαψίλευσεν εἰς ἡμᾶς, θεραπεύων τά ἀσθενῆ, ἀναπληρῶν τά ἐλλείποντα καί κρατύνων εἰς ὅσα ἔταξεν ἡμᾶς διάκονον Αὐτοῦ, ἀναφωνοῦντες μετά τοῦ Ψαλμῳδοῦ: «Τί ἀνταποδώσῳ τῷ Κυρίῳ περί πάντων, ὧν ἀνταπέδωκέ μοι;» (Ψαλμ. ριε’, 3). Ὄντως, «ἀνερμήνευτος ἡ τοῦ Θεοῦ πρόνοια, καί ἀκατάληπτος αὐτοῦ ἡ κηδεμονία, ἄρρητος ἡ ἀγαθότης καί ἀνεξιχνίαστος ἡ φιλανθρωπία» (Ἰ. Χρυσόστομος, PG 52, 498).
Ἡ ἑόρτιος σύναξίς μας εἶναι δι᾿ ἡμᾶς, ἐκτός ἀπό καιρός δοξολογίας, καιρός ἐνθυμήσεως. Πάμπολλα καί οὐσιαστικά ὀφείλομεν εἰς τήν γενέτειραν ἡμῶν, τήν «παιπαλόεσσαν» Ἴμβρον, εἰς τήν φύσιν καί τούς ἀνθρώπους της. Ἐνθυμούμεθα ὅλους ἐκίνους, εἰς τούς ὁποίους χρεωστοῦμεν, μετά Θεόν, τά πάντα, τό ζῆν καί τό εὖ ζῆν, τήν ἀγάπην διά τήν Ἐκκλησίαν καί τά γράμματα, τόν φόβον Θεοῦ καί τήν πορείαν μας πρός τήν ἱερωσύνην. Πολλῶν ἕνεκα μνημονεύομεν εὐγνωμόνως τόν μακαριστόν Γέροντα καί εὐεργέτην ἡμῶν, Μητροπολίτην Χαλκηδόνος κυρόν Μελίτωνα, τήν ἐμβληματικήν αὐτήν μορφήν τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας καί τῆς χριστιανικῆς Οἰκουμένης.
Δραττόμεθα, εἰς τό σημεῖον αὐτό, τῆς εὐκαιρίας διά νά ἀναφερθῶμεν καί ἡμεῖς, μετά τήν κυρίαν Λάτση, εἰς τήν μακροχρόνιον φιλίαν καί πνευματικήν σχέσιν, τήν ὁποίαν εἶχεν ὁ Γέροντας μέ τόν ἀείμνηστον Ἰωάννην Λάτσην. Ἀμοιβαία ἐκτίμησις καί ἐμπιστοσύνη, ἀνιδιοτέλεια καί πνεῦμα συνεργασίας, χαρά τῆς ἐπικοινωνίας καί κοινωνία τῆς ζωῆς, ἐχαρακτήριζαν τήν ἀνέφελον σχέσιν τῶν δύο αὐτῶν προσωπικοτήτων, ἡ ὁποία ἀπέβη πολλαπλῶς λυσιτελής διά τόν Οἰκουμενικόν Θρόνον. Εἴη ἡ μνήμη αὐτῶν αἰωνία!
Ἡ σημερινή ἐπετειακή συνάντησις εἶναι ἐπίσης καιρός ἐπιγνώσεως καί ἀπολογισμοῦ. Καθ᾿ ὅλην τήν μακροχρόνιον ἐκκλησιαστικήν διακονίαν μας ἐνεπιστεύθημεν τήν δύναμιν τοῦ διαλόγου, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ τό προσφορώτερον μέσον διά τήν ἐπίλυσιν διαφορῶν καί προβλημάτων, εἶναι δέ καί θεμελιῶδες αἴτημα τῆς πίστεώς μας. Ἀπειλήν συνιστᾷ πάντοτε ἡ ἀκοινώνητος ἐσωστρέφεια, ὁ αὐτοεγκλεισμός καί ὁ παραλογισμός τοῦ στείρου μονολόγου, καί ποτέ ὁ διάλογος, ὅπου δέν ὑπάρχουν «χαμένοι». Οὐδείς ἐξ ἡμῶν, ὁ ὁποῖος ζῇ αὐθεντικῶς τήν χριστιανικήν πίστιν καί τήν κλῆσιν τοῦ Θεοῦ, δύναται νά παραμείνῃ εἰς τό ταμιεῖον του. Θά ἐξέλθῃ διά νά μαρτυρήσῃ, λόγῳ καί ἔργῳ, περί τοῦ εὐαγγελίου τῆς σωτηρίας, περί τῆς ἐλθούσης χάριτος καί τῆς ἐρχομένης Βασιλείας τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Μέ ἀκεραίαν αὐτήν τήν πεποίθησιν, ἀφιερώσαμεν τήν ζωήν μας εἰς τήν προώθησιν τῆς διορθοδόξου συνεργασίας, τῆς διαχριστιανικῆς καί τῆς διαθρησκειακῆς προσεγγίσεως, τῆς εἰρήνης καί τῆς καταλλαγῆς. Ἠγωνίσθημεν κατά τοῦ θρησκευτικοῦ φονταμεντα-λισμοῦ, τῆς μισαλλοδοξίας καί τῆς βίας «ἐν ὀνόματι τοῦ Θεοῦ». Ἀνελάβομεν ποικίλας πρωτοβουλίας διά τήν προστασίαν τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος καί διά τήν ἀνάδειξιν τῶν πνευματικῶν καί ἠθικῶν ριζῶν τῆς συγχρόνου οἰκολογικῆς κρίσεως. Προηγάγομεν τόν διάλογον τῆς Ἐκκλησίας μέ τόν σύγχρονον κόσμον. Δέν ἐσιγήσαμεν ἀπέναντι εἰς τάς ἐξελίξεις, αἱ ὁποῖαι θίγουν τόν ἄνθρωπον καί τήν ἐλευθερίαν του, ἀπό ὅπου καί ἄν προέρχωνται. Ἐναντίον τῶν τάσεων μετατροπῆς τοῦ ἀνθρώπου εἰς μετρήσιμον μέγεθος, ἐτονίσαμεν τό μυστήριον καί τήν ἀξιοπρέπειαν τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου καί τόν ἀπόλυτον σεβασμόν του. Παρά τό γεγονός ὅτι ἡ Ἐκκλησία δέν ἀσχολεῖται μέ τήν πολιτικήν ἐν τῇ στενῇ ἐννοίᾳ τοῦ ὅρου, ἡ μαρτυρία της ἐν τῷ κόσμῳ συνέβαλε καί συμβάλλει εἰς τόν ἐξανθρωπισμόν τῆς πολιτικῆς, ἐν τῇ ἐννοίᾳ ὅτι ἄξων καί τῆς πολιτικῆς ζωῆς εἶναι δι᾿ αὐτήν ὁ κατ᾿ εἰκόνα καί καθ᾿ ὁμοίωσιν Θεοῦ πλασθείς ἄνθρωπος. Τίποτε δέν δικαιολογεῖ τήν παραβίασιν τῆς ἱερότητος τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου καί τήν καταπάτησιν τῶν δικαιωμάτων του. Καί ἡ ἱστορία τοῦ πολιτικοῦ πολιτισμοῦ εἶναι ἀδύνατον νά γραφῇ χωρίς ἀναφοράν εἰς τήν φιλάνθρωπον συμβολήν τοῦ Χριστιανισμοῦ.
Ἔχομεν μίαν παράδοσιν πίστεως, ἡ ὁποία ἀπελευθερώνει ἀνεξαντλήτους δυνάμεις μαρτυρίας καί κατ᾿ ἀλήθειαν ζωῆς. Ἐντός τῆς αὐξανομένης ἀσαφείας καί ἀμφισημίας τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων, εἰς μίαν ἐποχήν ὑποχωρήσεως τῆς κοινωνικῆς εὐαισθησίας καί συρρικνώσεως τῶν κοινωνικῶν κατακτήσεων, ἡ συμβολή τῆς κοινωνικῆς ἐμπειρίας καί διδασκαλίας τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἀποκτᾷ ἰδιαιτέραν ἐπικαιρότητα. Ἐάν τό μέλλον τῆς ἀνθρωπότητος συνδέεται μέ τήν ἐγκαθίδρυσιν καί τήν ἀνάπτυξιν τοῦ «πολιτισμοῦ τῆς ἀλληλεγγύης», τότε ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, ἡ κατ᾿ ἐξοχήν κοινοτική καί κοινωνική μορφή τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἔχει νά προσφέρῃ πολλά καί ἀνεκτίμητα εἰς τόν ἄνθρωπον.
Συμβολήν πρός αὐτήν τήν κατεύθυνσιν καί ἔκφρασιν τοῦ πνεύματος καί τῆς μαρτυρίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου εἰς τόν χῶρον τοῦ πολιτισμοῦ καί τῆς κοινωνικῆς προσφορᾶς, ἀποτελοῦν καί αἱ δράσεις τῶν δύο Ἱδρυμάτων τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, τοῦ Ἱδρύματος Ὑποστηρίξεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί τῆς Μή Κυβερνητικῆς Ὀργανώσεως Oecumenica, τό πρῶτον μέ ἱστορίαν 18 καί τό δεύτερον 15 ἐτῶν, τά μέλη τῶν ὁποίων ἠθέλησαν νά τιμήσουν τήν ἡμετέραν ἐπέτειον διά τῆς ἀποψινῆς ἐκδηλώσεως. Εὐχαριστοῦμεν, ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ Προέδρου τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου, Ἱερωτάτου Μητροπολίτου Σμύρνης κυρίου Βαρθολομαίου, πάντα τά φιλογενῆ μέλη τῶν δύο Ἱδρυμάτων καί τούς προθύμους συνεργάτας των, διά τήν σημαντικήν προσφοράν των εἰς τήν Ἐκκλησίαν, τήν κοινωνίαν καί τόν πολιτισμόν.
Μακαριώτατε, ἐκλεκτή ὁμήγυρις,
Μέ αὐτάς τάς σκέψεις, εὐχαριστοῦμεν ἐκ βάθους καρδίας καί πάλιν τήν Εὐγενεστάτην κυρίαν Μαριάνναν Λάτση διά τήν ἀγάπην της καί διά τήν ἀσύγκριτον φιλοξενίαν. Ὑπενθυμίζομεν καί ὑπογραμμίζομεν ὅτι κάθε τιμή καί ἐκδήλωσις σεβασμοῦ πρός τό πρόσωπον τοῦ Πατριάρχου ἀπευθύνεται καί ἀνήκει εἰς τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, καί ἀποτελεῖ ἀναγνώρισιν τῆς προσφορᾶς του πρός τόν λαόν τοῦ Θεοῦ καί τήν οἰκουμένην ὅλην. Θερμάς εὐχαριστίας ἐκφράζομεν πρός Ὑμᾶς, Μακαριώτατε ἀδελφέ, διά τήν ἐξόχως τιμητικήν δι᾿ ἡμᾶς παρουσίαν Σας, καθώς καί πρός πάντας ὑμᾶς διά τήν συμμετοχήν καί τάς ἐγκαρδίους εὐχάς πρός τήν ἡμῶν Μετριότητα, αἱ ὁποῖαι μεγάλως μᾶς ἐνισχύουν εἰς τήν διακονίαν μας.
Μέ χαράν καί εὐγνωμοσύνην ἀσπαζόμεθα ἀδελφικῶς καί πατρικῶς πάντας, εὐχόμενοι πρός ὑμᾶς τιμιώτατοι ἀδελφοί, ἀγαπητοί φίλοι καί προσφιλέστατα τέκνα ἐν Κυρίῳ, ὑγείαν ἀκλόνητον καί πᾶσαν ἄνωθεν εὐλογίαν. Ὁ ὑπερουράνιος Θεός, «ὁ ποιῶν μεγάλα καί θαυμάσια, ἔνδοξά τε καί ἐξαίσια», νά σᾶς σκέπῃ καί νά ὁδηγῇ τά διαβήματά σας εἰς ὁδόν εἰρήνης.
Εὐχαριστοῦμεν καί πάλιν θερμῶς!»
Το εγκώμιο του Οικουμενικού Πατριάρχη, όπως το μετέφερε με τη δική του ομιλία ο Μητροπολίτης Γέροντος Χαλκηδόνος Εμμανουήλ:
«Παναγιώτατε Δέσποτα, Σεβασμιώτατοι ἅγιοι ἀδελφοί, Ἐρίτιμος κα Λάτση, Κυρίες καί Κύριοι,
Ὁμολογῶ, ἀπερίφραστα, ὅτι ἡ πολύ τιμητική αὐτή εὐκαιρία νά ὁμιλήσω γιά τόν Παναγιώτατο Οἰκουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, μοῦ δημιουργεῖ μιά κάποια ἀμηχανία, ὄχι γιατί μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἐπετείου αὐτῆς ἔχουν λεχθεῖ τόσα πολλά πού κινδυνεύει κάποιος νά ἐπαναληφθῇ καί νά γίνῃ ἴσως κουραστικός -γιά τόν Πατριάρχη Βαρθολομαίο ἄλλωστε ποτέ δέν θά ἔχουν εἰπωθῇ ὅλα- ἀλλά γιατί ὅταν πρόκειται κανείς νά σκιαγραφήσῃ τήν εἰκόνα τοῦ Πατριάρχου μας, μᾶλλον θά ἀντιληφθῇ ὅτι ὁ 'καμβάς' τοῦ λόγου του εἶναι ἐξαιρετικά περιορισμένος καί ἡ 'παλέτα τῶν χρωμάτων' τῆς γλώσσας ἰδιαίτερα ἀνεπαρκής. Ἐπιτρέψατέ μου, λοιπόν, νά καταφύγω σέ μιά μεταφορική εἰκόνα, ἡ ὁποία ἴσως μπορεῖ νά ἀποδώσῃ σχηματικά καί σέ κάποιο βαθμό 'τί ἐστί Βαρθολομαίος ὁ Ἴμβριος…' Καί τούτη ἡ εἰκόνα δέν θά ἦταν κάτι ἄλλο παρά ἕνας 'δωρικός κίονας'!
Αὐτός εἶναι, ἀγαπητοί μου, ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαίος∙ ὁ στιβαρός, ἀγέρωχος, εὐθυτενής, λιτός καί μεγαλοπρεπής συνάμα, αὐστηρός καί γλυκύς ταυτόχρονα, θυελλώδης καί γαλήνιος μετ’ ὀλίγον, ὁ χειμαρώδης ὡς τοῦ ποταμοῦ τά ὁρμήματα καί ὁ προστατευτικός ὡς ὁ λιμήν ὁ ὑπήνεμος, ὁ πολιός ὡς ὁ Ἀβραάμ καί ὁ πάντοτε νέος ὡς ὁ Δαβίδ∙ ὁ 'δωρικός στυλοβάτης' τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, πού στηρίζει ὅσους κινδυνεύουν νά κατακρημνιστοῦν, πού ἐνδυναμώνει ὅσους λιποψυχοῦν, πού σκέπει ὅσους ἔχουν ἀνάγκη, πού ὁδηγεῖ τή λέμβο τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας ὡς ὁ Κυβερνήτης ὁ πολύπειρος πού δέν φοβᾶται τίς φουρτοῦνες, πού βόσκει τά ἀρνία τοῦ Κυρίου ὡς ὁ Ποιμένας ὁ Καλός καί στοργικός. Αὐτός εἶναι ὁ Πατριάρχης μας∙ 'ὁ στῦλος ὁ δωρικός' καί ἄσειστος πού ἵσταται ἐπάνω στό 'θεμέλιον… ὅς ἐστιν Ἰησοῦς Χριστός' (Α’ Κορ. 3, 11). Καί ὅσοι γνωρίζουμε τόν Πατριάρχη Βαρθολομαίο μποροῦμε μέ παρρησία νά ποῦμε ὅτι τίποτα ἀπό τά προηγούμενα δέν εἶναι ὑπερβολικό, τίποτα δέν εἶναι ψέμα, τίποτα δέν εἶναι μιά ὡραιοποιημένη εἰκόνα, διότι 'ὁ ἑωρακὼς μεμαρτύρηκε, καὶ ἀληθινὴ αὐτοῦ ἐστιν ἡ μαρτυρία, κἀκεῖνος οἶδεν ὅτι ἀληθῆ λέγει, ἵνα καὶ ὑμεῖς πιστεύσητε', (Ἰω. 19, 35).
Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης καί κοινός Πατέρας ὅλων μας πορεύεται μέσα στό ἐκκλησιαστικό 'γίγνεσθαι', ὅπως ἤδη ἐλέχθη, ἑδραιωμένος ἐπάνω στό μόνο ἄρρηκτο καί ἀκαταγώνιστο θεμέλιο πού εἶναι Αὐτός ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, γι’ αὐτό καί ἡ πορεία Του εἶναι πάντοτε εὐθεῖα, κάποτε ἀνηφορική, κάποτε δύσβατη ἀλλά πάντοτε πρός τή σωστή κατεύθυνση, πού εἶναι ὁ Χριστὸς καί ἡ Ἐκκλησία Του. Διότι, ὅπως διδάσκει ἡ Ἐκκλησιολογία τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, δοξολογώντας ἀνά τούς αἰῶνας τό μέγα Μυστήριον τῆς Σαρκώσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου, Χριστός ἀσώματος δηλαδή ἄνευ τοῦ ἁγίου Σώματος Του, τῆς Ἐκκλησίας δέν ὑπάρχει. Καί τἀνάπαλιν, Ἐκκλησία ἀκέφαλη δίχως τόν Κύριο Ἰησοῦ, ὁ Ὁποῖος 'ἐστιν ἡ κεφαλὴ τοῦ σώματος, τῆς ἐκκλησίας', (Κολ. 1, 18) δέν ὑφίσταται. Κάθε παρέκκλισι ἀπό τίς βασικές αὐτές ἐκκλησιολογικές ἀρχές συνιστᾶ ἐπικίνδυνη ἀλλοίωσι τῆς πίστεως.
Καί ἡ πίστη, ὅπως ἀσφαλῶς γνωρίζετε, δέν εἶναι ἕνα ἰδεολογικό ἐφεύρημα, μιά θεωρητική κωδικοποίηση ὁρισμένων ἀρχῶν καί ἀξιῶν, μιά κοινή ἀποδοχή ἑνός μανιφέστου∙ ἡ πίστη συνιστᾶ γεγονός ζωῆς καί ἀληθείας, συμπόρευσης μετά τοῦ ἑτέρου ἀνθρώπου, θυσιαστικῆς ἀγάπης, πνεύματος καταλλαγῆς, συγχωρητικῆς διάθεσης, ἀποδοχῆς τοῦ ἄλλου καί, πρωτίστως καί κυρίως, μετοχῆς στήν Ἐκκλησιαστική Κοινότητα, στό ἅγιο Σῶμα τοῦ Κυρίου, τήν Ἐκκλησία Του. Ἀκριβῶς, αὐτό τό γεγονός τῆς Πίστεως μᾶς διδάσκει ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαίος σέ κάθε περίοδο καί ἔκφανσι τῆς ζωῆς Του∙ εἴτε τόν βρίσκουμε ὡς τρυφερό χωριατόπουλο στήν ἀγαπημένη Ἴμβρο εἴτε τόν συναντήσουμε ὡς νεαρό φοιτητή τῆς Χάλκης καί τῶν Πανεπιστημίων τῆς Εὐρώπης εἴτε τόν ἀκολουθήσουμε ὡς τόν φέρελπι κληρικό τῶν Πατριαρχείων εἴτε τόν ἐνατενίσουμε ὡς τόν Πρῶτο τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὡς τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη. Ὁ Ἴμβριος Βαρθολομαίος παραμένει πάντοτε Χριστοκεντρικός δηλαδή Ἐκκλησιοκεντρικός καθώς ὅπως ἤδη ἀναφέραμε Χριστός καί Ἐκκλησία εἶναι ἔννοιες σύμφυτες καί ἀλληλένδετες μή ἐπιδεχόμενες χωρισμό καί μερισμό.
Ἴσως αὐτό εἶναι τό πλέον χαρακτηριστικό στοιχεῖο ταυτότητας τοῦ Πατριάρχου μας∙ ἡ ἐκκλησιαστικότητα, ἡ ἄνευ προϋποθέσεων καί ὅρων παράδοσι τοῦ Ἑαυτοῦ του στήν ἁγία Μας Ἐκκλησία, σταθερά καί χωρίς ἀμφιταλαντεύσεις, ἀπό τήν πρώτη νεότητά του, πού μέ τήν ἀθωότητα τῆς παιδικῆς ψυχῆς ἐγκολπώνεται τόν Χριστό καί τόν συναντᾶ στά Ἐξωκκλήσια τοῦ χωριοῦ Του, ἕως καί σήμερα πού ὡς Ἡγέτης τῆς Πρωτόθρονης Ἐκκλησίας μέ ἄγρυπνο βλέμμα καί ἀνύστακτη μέριμνα διαφυλάττει τήν ἑνότητα καί τήν ὀρθή πορεία πλεύσης τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, λαμβάνοντας πολλές φορές ἀποφάσεις δύσκολες καί ὀδυνηρές ἀλλά ἀναγκαῖες γιά νά οἰκοδομηθῇ τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἐκκλησιολογία εἶναι, ἄν μποροῦμε νά τό ποῦμε κάπως ποιητικά, ὁ 'μόνιμος καημός' τοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου.
Ὁ Πατριάρχης μας δέν ὑπάρχει γιά τόν Ἑαυτό Του, ζεῖ γιά τόν Χριστό καί τήν Ἐκκλησία Του, δέν διακονεῖ ἤ δέν ἐργάζεται ἁπλῶς ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας∙ ἡ Ἐκκλησία ἀπαρτίζει τό εἶναι Του∙ ὅ, τι καί ἄν εἶναι καί ὅ, τι καί ἄν διαθέτει ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαίος τό ἔχει προσφέρει ἀφειδῶς στήν Ἐκκλησία του Χριστοῦ. Γιά τόν Ἑαυτό Του ἔχει κρατήσει τίς ὕβρεις, τίς πίκρες, τίς ἰταμές κατηγορίες, τά ραπίσματα πού στό διάβα τῆς πατριαρχίας Του ἔχει δεχθεῖ ἀπό ἐχθρούς καί 'φίλους'. Ὁ Ἴδιος ἐργάζεται διαρκῶς, τρώγει ἐλάχιστα, κοιμᾶται ἀκόμα λιγότερο, δέν ἀναπαύεται παρά μόνον ὅταν ἔχει ὁλοσχερῶς ἀποκάμει… Ἡ πρόσφατη -εὐτυχῶς μέ αἴσιο τέλος- περιπέτεια τῆς ὑγείας Του φανερώνει ὄχι μόνο τήν ἀκατάβλητη δύναμι καί ἐνεργητικότητά Του ἀλλά τό γεγονός ὅτι δέν δίστασε νά ὑποβληθῇ σέ μιά πραγματικά δύσκολή δοκιμασία γιά νά βρεθῇ κοντά στούς ὀρθοδόξους -καί ὄχι μόνο- στόν Νέο Κόσμο, οἱ ὁποῖοι μέ λαχτάρα καί προσμονή ἀνέμεναν τήν ἐπίσκεψί Του.
Αὐτό ἔκανε στά τριάντα χρόνια τῆς Πατριαρχίας Του καί αὐτό κάμει καί σήμερα ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Εἶναι μιά ἀνοικτή ἀγκαλιά στό παράθυρο τοῦ κόσμου, δίχως προκαταλήψεις, σύνδρομα φοβίας, κομπλεξισμοῦ καί ναρκισσιστικῆς αὐτάρκειας. Συνεχίζοντας τήν παρακαταθήκη τῶν ἀοιδίμων Πατριαρχῶν Ἀθηναγόρα καί Δημητρίου πορεύεται στήν Οἰκουμένη διακηρύσσοντας τό μήνυμα τῆς Πίστεως, τῆς ἀδελφοσύνης, τῆς καταλλαγῆς καί τῆς ἀλληλοπεριχωρήσεως. Προβάλλει διαρκῶς τόν πλοῦτο τῆς παραδόσεως τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, τόν θησαυρό τῆς πατερικῆς θεολογίας καί τοῦ πολιτισμοῦ τῆς Ρωμιοσύνης σέ ὅλα τά μήκη καί πλάτη τῆς Οἰκουμένης. Οἰκουμενικός, λοιπόν, λόγῳ καί ἔργῳ… Προσωπικότητα οἰκουμενικοῦ βεληνεκοῦς, ἀναγνωρίσιμος καί σεβαστός σέ ὅλα τά διεθνῆ fora, ἀπολαμβάνει παγκόσμιας ἀκτινοβολίας καί τιμῶν ὅσο λίγοι θρησκευτικοί ἡγέτες.
Μέσα σέ αὐτά τά τριάντα χρόνια ἐξαιρετικά καρποφόρου Πατριαρχίας κατάφερε νά κρατᾷ συνεχῶς στό προσκήνιο τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μέ πρωτοβουλίες διαχριστιανικοῦ καί διαθρησκειακοῦ διαλόγου μέ στόχο -ὄχι τόν συγκρητισμό καί τήν ἀλλοίωσι, ὅπως λέγουν ὁρισμένοι- ἀλλά τήν ἀλληλογνωριμία, τήν ἀμβλυνσι τῶν ἀντιθέσεων, τήν ἄρσι τῶν παρεξηγήσεων καί τή συνεργασία σέ ἀνθρωπιστικό καί κοινωνικό ἐπίπεδο. Ἐπί τῶν ἡμερῶν τοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου, παρά τίς δυσκολίες καί τά ἐμπόδια, ὁ διαθρησκειακός καί διαχριστιανικός διάλογος σημείωσε σημαντικά βήματα. Καί βεβαίως ἀς σημειωθῇ ὅτι καί ἡ ἐπικοινωνία μεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ὄχι μόνο δέν παραμερίστηκε ἀλλά ἐνισχύθηκε, ὅπως μαρτυρᾷ ἄλλωστε ὁ ἐγκαινισμός ἀπό τόν Πατριάρχη Βαρθολομαίο τοῦ θεσμοῦ τῶν Συνάξεων Προκαθημένων καί ὄχι μόνο.
Ὅμως θά μποροῦσα νά πῶ ὅτι δύο εἶναι τά κορυφαῖα ἐπιτεύγματα τοῦ Πατριάρχου μας σέ ἐπίπεδο ἐκκλησιαστικό καί νομίζω πώς ἡ ἱστορία τοῦ τά ἔχει πιστώσει ἤδη ὡς προσωπικά κατορθώματα∙ ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος τῆς Κρήτης τό 2016 καί ἡ ἐκχώρησι τοῦ Τόμου τῆς Αὐτοκεφαλίας στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας καί ἡ ἐπαναφορά στήν κανονικότητα ἐκατομμυρίων Ὀρθοδόξων ἀδελφῶν μας. Ὁ ὁμιλῶν εἶχε τήν ἰδιαίτερη εὐλογία καί τήν μεγάλη εὔνοια νά τοῦ ἀνατεθοῦν ἀπό τόν Παναγιώτατο Οἰκουμενικό Πατριάρχη καίριοι ρόλοι καί στά δύο αὐτά τεράστιας σημασίας θέματα καί μπορεῖ νά διαβεβαιώσῃ πέραν πάσης ἀμφιβολίας πώς τόσο ἡ Σύνοδος τῆς Κρήτης καί τό Οὐκρανικό Αὐτοκέφαλο δέν θά εἶχαν πραγματωθῇ ἄν δέν ὑπῆρχε ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος. Καί τά δύο ἀποτελοῦν καρπό τῆς ἐναγώνιας μέριμνας Του γιά τήν Ἐκκλησία, ἀπότοκα γνησίου ἐκκλησιολογικοῦ φρονήματος, γεννήματα πολλῆς καί ὀδυνηρᾶς προσευχῆς γιά τόν σύγχρονο ἄνθρωπο. Ἡ ἱστορία, φρονῶ, θά καταναλώσῃ πολύ μελάνι στὸ μέλλον γιά νά ἀποτιμήσῃ τούς δύο αὐτούς σταθμούς στήν Πατριαρχία Βαρθολομαίου.
Στό σημεῖο αὐτό, ἀγαπητοί συνδαιτημόνες, θά ἤθελα νά τονίσω ὅτι ἡ Πατριαρχία Βαρθολομαίου δέν περιορίστηκε καί δέν περιορίζεται στά στενά -ἄν μπορεῖ κανείς νά τό πεῖ μέ αὐτόν τόν τρόπο- θρησκευτικά ἢ ἐκκλησιαστικά πλαίσια. Οἱ πρωτοβουλίες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου στό πεδίο τῆς Οἰκολογίας καί τῆς προστασίας τοῦ Οἰκοσυστήματος εἶναι ἴσως ἐκεῖνες πού κατέστησαν τόν Πατριάρχη ὄχι ἁπλῶς γνωστό ἔξω ἀπό τόν Ὀρθόδοξο Κόσμο, ἀλλά προσωπικότητα μέ ἰσχυρή καί ὑπολογίσιμη φωνή. Ἠ κλιματική ἀλλαγή δέν εἶναι μιά μελλοντική ἀπειλή ἀλλά μιά ψηλαφητή καί ὁρατή πραγματικότητα, τά ἀποτελέσματα καί τίς τραγικές συνέπεις τῆς ὁποίας βιώνουμε ἤδη μέ ἰδιαίτερη μάλιστα σφοδρότητα. Τὸ 'Σεπτόν Πατριαρχικόν Μήνυμα ἐπί τῇ ἡμέρᾳ προσευχῆς ὑπέρ τῆς Προστασίας τοῦ Φυσικοῦ Περιβάλλοντος' τῆς 1ης/09/2014 μέσα σέ λίγες γραμμές περιγράφει τό πρόβλημα καί προτείνει ἴσως τή μοναδική ριζική λύση: 'Ἡ ἄνευ φραγμῶν ληστρική ἐκμετάλλευσις τῶν φυσικῶν πόρων τῆς δημιουργίας, ἀποτελοῦσα τήν κυρίαν αἰτίαν καταστροφῆς τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος, εἶναι κατά τήν μαρτυρίαν τῆς θεολογίας, τῆς τέχνης καί τῆς λογοτεχνίας ἀποτέλεσμα πτώσεως τοῦ ἀνθρώπου, παρακοῆς πρός τήν ἐντολήν τοῦ Κυρίου καί μή συμμορφώσεως πρός τό Θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἡ Ἐκκλησία παρέχει τό ἀντίδοτον διά τήν θεραπείαν τῶν οἰκολογικῶν προβλημάτων, καλοῦσα τούς πάντας εἰς ἀποκατάστασιν τῆς εἰκόνος τοῦ Θεοῦ εἰς τό ἀρχαῖον, τό πρωτότυπον κάλλος. Ἡ ἀνόρθωσις τῆς πεπτωκυΐας φύσεως τοῦ ἀνθρώπου, τῇ ἐπιπνοίᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί τῇ μετοχῇ εἰς τάς δωρεάς αὐτοῦ, ἀποκαθιστᾷ καί τήν ἁρμονικήν σχέσιν τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν κτίσιν καί τήν δημιουργίαν, τήν ὁποίαν ἐποίησεν ὁ Θεός πρός χαράν, τέρψιν καί ἀπόλαυσιν αὐτοῦ, ἀλλά καί ἀναγωγήν αὐτοῦ εἰς τόν Ἴδιον, τόν Πλάστην'. Μέ ἄλλα λόγια δηλαδή ἀκόμη καί αὐτό τό οἰκολογικό πρόβλημα εἶναι, κατ’ οὐσίαν, πρόβλημα πίστεως ἤ ἀπιστίας…
Ἐκλεκτοί ὁμοτράπεζοι καί φίλοι,
προσπάθησα, σίγουρα χωρίς σπουδαῖα ἀποτελέσματα, ὄχι νά σᾶς παρουσιάσω ἕνα εἴδους βιογραφικοῦ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου οὔτε μιά καταγραφή τῆς πολύπλευρης καί πολυεπίπεδης δράσης Του. Ἐπέλεξα νά ἀναφερθῶ μέ τρόπο ἐξόχως περιληπτικό σέ δύο-τρία ὁροθέσια τῆς Πατριαρχίας Βαρθολομαίου θέλοντας νά καταδείξω, ὅσο μπόρεσα, ὅτι πίσω ἀπό κάθε λόγο, σκέψη, πράξι καί ἐνέργεια τοῦ Πατριάρχου μας βρίσκεται μόνον ὁ Χριστός καί ἡ Ἐκκλησία Του καί ἡ βαθύτατη καί ἀμετακίνητη πίστι Του∙ αὐτός εἶναι ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ὁ χριστοκεντρικός, ὁ ἐκκλησιοκεντρικός, ὁ ἄνθρωπος τῆς πίστεως…
Νά ζῇτε, Παναγιώτατε Πάτερ, νά ζῇτε καί νά μᾶς διδάσκετε μέ ὅσα λέγετε καί μέ ὅσα κάνετε καί, κυρίως, μέ ὅσα εἶστε… Νά ζῇτε εἰς ἔτη πολλά καί εἰρηνικά… 'Καὶ ἐρεῖ πᾶς ὁ λαός· γένοιτο γένοιτο' (Ψλ. 105, 48)».
Ακολουθεί η ομιλία του Μητροπολίτη Σμύρνης Βαρθολομαίου Σαμαρά, προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου του εν Αθήναις Ιδρύματος Υποστηρίξεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου
«Παναγιώτατε, Μακαριώτατε, Ἅγιοι Ἀρχιερεῖς, Ἐξοχώτατοι κύριοι Ὑπουργοί, Εὐγενεστάτη κ. Μαριάννα Λάτση, Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας,
Ἀγαπητοὶ Κυρίαι καὶ Κύριοι,
Οἱ ἐν Ἀθήναις, πλέον συγκεκριμένως ἐν Πειραιεῖ, ἑδρεύοντες ἀναπτυξιακοὶ ὀργανισμοὶ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, Ἵδρυμα Ὑποστηρίξεως αὐτοῦ καὶ ΜΚΟ «OECUMENICA», ἔχουν τὴν ἰδιαιτέραν τιμὴν καὶ εὐλογίαν νὰ ὑποδέχωνται εἰς τὸν χῶρον τοῦτο, ἕδραν τοῦ Ἱδρύματος «Ι. Λάτσης», τὴν Ὑμετέραν Θειοτάτην Παναγιότητα, τὸν Οἰκουμενικὸν ἡμῶν Πατριάρχην κ.κ. Βαρθολομαῖον, παρεπιδημοῦντα εἰς Ἀθήνας, ἀνταποκριθέντα εἰς πρόσκλησιν τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν καὶ ἄλλων φορέων καὶ ὀργανισμῶν, ὅπως παραστῇ εἰς διοργανουμένας ἐνταῦθα ἐκδηλώσεις πρὸς τιμὴν Ὑμῶν, Παναγιώτατε, ἐπὶ τῇ συμπληρώσει τριάκοντα ἐτῶν ἀπὸ τῆς ἀναρρήσεώς Σας εἰς τὸν Ἁγιώτατον Ἀποστολικόν, Πατριαρχικὸν καὶ Οἰκουμενικὸν Θρόνον τῆς Κωνσταντινουπολίτιδος Ἐκκλησίας.
Οἱ ἀναπτυξιακοὶ ὀργανισμοὶ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἔλαβον τὴν ἀπόφασιν νὰ δράξουν τὴν εὐκαιρίαν τῆς ἐνταῦθα παρουσίας Σας, Παναγιώτατε, διὰ νὰ ὀργανώσουν τὴν πρὸς τιμήν Σας ἐκδήλωσιν αὐτήν, ἀφιερουμένην εἰς τὸν πανίερον θεσμὸν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τὸν ὁποῖον ἐπὶ ἥμισυ καὶ πλέον αἰῶνος, ἑξήκοντα ἐτῶν, ἀπὸ διαφόρων θέσεων διακονεῖτε, ἀπὸ δὲ τριακονταετίας ἀπὸ τοῦ Ἱεροῦ Συνθρόνου τοῦ Πανσέπτου Πατριαρχικοῦ Ναοῦ.
Οἱ ὀργανισμοὶ αὐτοὶ τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας ἱδρύθησαν ἐν συνεργασίᾳ μετὰ τῆς Ἐντίμου Ἑλληνικῆς Πολιτείας, Ὑμετέρᾳ Πατριαρχικῇ εὐλογίᾳ, ἐν ἔτει 2003 πρὸς ἐνίσχυσιν τοῦ ἔργου καὶ τῶν ὑποδομῶν τοῦ Ἱεροῦ Κέντρου τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀλλὰ καὶ τῆς ἀπ’ αὐτοῦ πολυσχιδοῦς διακονίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου πρὸς τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν καὶ τὸν ἄνθρωπον.Ἔκτοτε οἱ ὀργανισμοὶ οὗτοι ἀποτελοῦν βραχίονα τῆς Ὑμετέρας Παναγιότητος εἰς τὴν ἐκτέλεσιν ἔργων συντηρήσεως καὶ ἀποκαταστάσεως μνημείων καὶ ὑποδομῶν τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας ἐν ΚΠόλει.
Μεταξὺ αὐτῶν ἀναφέρονται ἐπιλεκτικῶς τὰ σπουδαιότερα αὐτῶν, δηλαδὴ ἡ ἐπισκευὴ καὶ ἀνακαίνισις τοῦ μεγίστου τμήματος τοῦ κτηριακοῦ συγκροτήματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἡ συντήρησις καὶ ἀποκατάστασις τοῦ ἱστορικοῦ κτηρίου τῶν Πατριαρχικῶν Βιβλιοθήκης καὶ Ἀρχειοφυλακείου, τοῦ χρήζοντος ἐπισκευῆς τμήματος τοῦ Πανσέπτου Πατριαρχικοῦ Ναοῦ, ἀλλὰ καὶ ἡ ὀργάνωσις, καταλογογράφησις καὶ ψηφιοποίησις τοῦ Ἱστορικοῦ Ἀρχείου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Εἰς αὐτὰ προσθετέαι ἡ ἀποκατάστασις τοῦ Ἱ. Καθεδρικοῦ Ναοῦ Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τῆς Μεγαλωνύμου Κοινότητος Σταυροδρομίου, ὁ ὁποῖος ὑπέστη μεγάλας ζημίας ἐκ τοῦ πανδαμάτορος χρόνου, οὗτινος τὸ φθοροποιὸν ἔργον ὡλοκλήρωσεν ἡ τρομοκρατικὴ ἐπίθεσις ἐναντίον τοῦ ὁμόρου αὐτῷ Γενικοῦ Προξενείου τῆς Μ. Βρεταννίας ἐν ΚΠόλει, ἡ ἐκ βάθρων ἀνακαίνισις τοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγ. Κωνσταντίνου καὶ Ἑλένης Πασάμπαχτσε, εἰς τὴν βόρειον Ἀσιατικὴν πλευρὰν τοῦ Βοσπόρου, καὶ ἡ ὑποστήριξις οἰκολογικῶν δραστηριοτήτων καὶ ἐκδόσεων τοῦ Πατριαρχείου.
Τοιουτοτρόπως, τὸ Ἵδρυμα συνέβαλε καὶ συμβάλλει εἰς μίαν οὐσιαστικὴν πτυχὴν τῆς Ὑμετέρας Πατριαρχίας, Παναγιώτατε, ὡς Ἀρχιεπισκόπου καὶ Ποιμενάρχου τῆς Κωνσταντινουπόλεως: αὐτὴν τῆς συντηρήσεως, ἀποκαταστάσεως, ἀνακαινίσεως καὶ διασώσεως πλείστων ὅσων πατρογονικῶν στεγῶν καὶ Ἱερῶν Ναῶν τῆς Πόλεως.
Τὸ Ἵδρυμα διὰ τῆς ὀργανώσεως τῆς ἐκδηλώσεως ταύτης ἐπιθυμεῖ ἵνα προβάλῃ καὶ τὴν πτυχὴν ταύτην τῆς ἐπὶ τριακονταετίαν Ὑμετέρας Διακονίας ἐπὶ τοῦ Ἱεροῦ Συνθρόνου τοῦ Πανσέπτου Πατριαρχικοῦ Ναοῦ καὶ τοῦ Ὑμετέρου Ἱεροῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Σταυροδρομίου: τὴν διάσωσιν τῆς Ρωμαίικης κληρονομίας τῆς Πόλεως τῶν πόλεων, τὴν ὁποίαν θὰ παραδώσητε τοῖς ἐπιγενομένοις διατηρηθεῖσαν καὶ ἀποκατασταθεῖσαν εἰς τὸ πρῶτον κάλλος, ἀκριβῶς τὸ ἴδιον πρὸς αὐτὸ τῆς ἡμέρας τῆς ὑπὸ τῶν μακαρίων πατέρων μας παραδόσεώς των εἰς κοινὴν χρῆσιν, πρὸς ἀπ’ αὐτῶν καὶ δι’ αὐτῶν κοινὴν τὴν ὠφέλειαν, πρωτίστως πνευματικὴν ἀλλὰ καὶ κατ’ ἄνθρωπον, ἐκπαιδευτικήν, φιλανθρωπικήν, ἰατροφαρμακευτικὴν καὶ λοιπήν.
Τὸ Ἵδρυμα τοῦτο καὶ ἡ παρ’ αὐτῷ καὶ ὑπ’ αὐτὸ λειτουργοῦσα ΜΚΟ OECUMENICA καυχῶνται ἐν Κυρίῳ ὅτι ἦλθον συνεργοὶ καὶ συγκηρυναῖοι Ὑμῶν, Παναγιώτατε, εἰς τὸ σημαντικὸν τοῦτο ἔργον Σας, τὸ ὁποῖον ἐπετελέσατε καὶ ἐπιτελεῖτε μὲ τὴν συνδρομὴν καὶ ἄλλων, κάποιων ἐξ αὐτῶν παρόντων μεταξὺ ἡμῶν, εὐπατρίδων, φιλοπάτριδων καὶ φιλογενῶν Μεγάλων Εὐεργετῶν, τῶν ὁποίων τὰ ὀνόματα γνωστὰ τοῖς πᾶσι, κυρίως, ὅμως, ἐγγεγραμμένα καὶ ἐγγραφόμενα εἰς Βίβλον Ζωῆς.
Κατακλείων, χρέος καὶ καθῆκον ἱερὸν θεωρῶ ὅπως εὐχαριστήσω θερμῶς τὰ κατὰ καιροὺς καὶ τὰ σήμερον ἐν ἐνεργείᾳ μέλη τῶν ἑκάστοτε Διοικητικῶν Συμβουλίων τοῦ Ἱδρύματος Ὑποστηρίξεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τῆς ΜΚΟ «OECUMENICA», τὰ ὁποῖα, ἐκ τῆς ἰδίας αὐτοῦ σκοπιᾶς καὶ τῶν εἰδικῶν γνώσεων καὶ ἰδίων δυνατοτήτων ἕκαστος, συνέβαλον καὶ συμβάλλουν εἰς τὸ ἔργον των. Ἰδιαιτέρα -ὀφειλετική- ἀναφορὰ ἐπιβάλλεται εἰς τὰ ἐξ αὐτῶν ἐκδημήσαντα πρὸς Κύριον, ἄνδρας ἐπιφανεῖς, τοὺς ἀειμνήστους Μίνωα Ζομπανάκην, Θεόδωρον Παπαλεξόπουλον καὶ Γρηγόριον Σκαλκέαν, ἀλλὰ καὶ εἰς τὸν ἄριστον Θωμᾶν Ζαφείραν, ὁ ὁποῖος ὑπῆρξεν μόνιμος ἀντιπρόσωπος τοῦ ἀπὸ τῆς πρώτης στιγμῆς συνεχῶς στηρίζοντος τὸ Ἵδρυμα καὶ μετέχοντος εἰς τὸ Διοικητικὸν Συμβούλιον αὐτοῦ Καπετάν-Παναγιώτη Τσάκου, συγχρόνου ἐμβληματικῆς μορφῆς τῆς Ἑλληνικῆς Ναυτιλίας.
Ἰδιαίτεραι εὐχαριστίαι ἐπιγράφονται εἰς τὴν οἰκογένειαν τοῦ θρυλικοῦ μακαριστοῦ Καπετὰν Γιάννη Λάτση, τῆς ὁποίας ἀντιπρόσωποι συμμετέχουν ἀπὸ τῆς πρώτης στιγμῆς εἰς τὴν διοίκησιν τοῦ Ἱδρύματος καὶ τῆς ΜΚΟ, καὶ ἡ ὁποία, οἰκογένεια, ἐστήριξε καὶ στηρίζει τὸ ἔργον του. Εἶμαι σίγουρος ὅτι ἡ ψυχή του ἰδιαιτέρως ἀναπαύεται, διαπιστοῦσα ὅτι ὁ σπόρος τῆς ἀγάπης πρὸς τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον, τὸν ὁποῖον ἐφύτευσεν εἰς τὰς καρδίας τῶν τέκνων του ἀνεπτύχθη καὶ καρποφορεῖ.
Εὐχαριστῶ θερμῶς τὴν πατρόζουσαν θυγατέρα του, Εὐγενεστάτην κ. Μαριάνναν Λάτση, διὰ τὴν στήριξιν τοῦ ἔργου τοῦ Ἱδρύματος καὶ διὰ τὴν συμμετοχήν της σήμερον δι’ ἀντιπροσώπου εἰς τὴν διοίκησιν αὐτοῦ, ὡς καὶ διὰ τὴν χορηγίαν καὶ ὀργάνωσιν τῆς ἀποψινῆς τιμητικῆς ἐκδηλώσεως. Κύριος ὁ Θεὸς εὐλογῇ τὸν οἶκον σας, Εὐγενεστάτη κ. Μαριάννα Λάτση, τὰ τέκνα σας, καὶ τὰ ἔργα τῶν χειρῶν σας καὶ νὰ σᾶς δίδῃ ὑγιείαν ὥστε νὰ συνεχίζετε τὸ ἔργον καὶ τὴν προσφοράν σας πρὸς τὴν πατρίδα καὶ τὸν πάσχοντα συνάνθρωπον.
Τέλος, εὐχαριστῶ ἅπαντας διὰ τὴν παρουσίαν σας ἀπόψε, ἰδιαιτέρως δὲ τὸν Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Γέροντα Χαλκηδόνος κ. Ἐμμανουήλ, ἀποδεχθέντα τὴν πρόσκλησιν τοῦ Ἱδρύματος νὰ εἶναι ὁ κύριος ὁμιλητὴς τῆς ἐκδηλώσεώς μας αὐτῆς.»
