Ακριβότερα εισιτήρια, λιγότερα δρομολόγια, υγειονομικοί έλεγχοι πριν από την επιβίβαση και πιο φτωχές παροχές για τους επιβάτες της οικονομικής θέσης: Η πανδημία φέρνει μια νέα εποχή για τον κλάδο των αερομεταφορών. Ακόμη άγνωστο πόσες και ποιες εταιρείες θα καταφέρουν να επιβιώσουν. Ένα όμως είναι σίγουρο, πως τίποτε δεν θα είναι το ίδιο μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων και το άνοιγμα των συνόρων.
Οι τεκτονικές αλλαγές είναι ήδη εν εξελίξει, καθώς οι αεροπορικές ανά τον κόσμο επαναξιολογούν τις δραστηριότητές τους και το πώς θα καταφέρουν να εξέλθουν από την κρίση. Στα άδεια αεροδρόμια, οι άνθρωποι που φορούν μάσκες και τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης δείχνουν ήδη την αλλαγή συμπεριφοράς μεταξύ του ελάχιστου προσωπικού και ταξιδιωτών.
«Θα πρέπει να προετοιμαστούμε για μια αδύναμη ανάκαμψη, ακόμη και όταν ο κορωνοϊός τεθεί υπό έλεγχο», τονίζει ο διευθύνων σύμβουλος της Delta Air Lines, Εντ Μπάστιαν, σε επιστολή του προς τους εργαζομένους. «Εκτιμώ ότι η περίοδος ανάκαμψης θα διαρκέσει δύο με τρία χρόνια», αναφέρει.
Μέσα σε λίγους μήνες, ο κορωνοϊός γύρισε το ρολόι πίσω, διαγράφοντας τη «χρυσή» δεκαετία της αεροπορίας, ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά και οικονομικά φαινόμενα του μεταπολεμικού κόσμου. Η «έκρηξη» των αεροπορικών ταξιδίων συρρίκνωσε τον πλανήτη, δημιούργησε εκατομμύρια θέσεις εργασίας και προσέφερε τη δυνατότητα σε εκατοντάδες εκατομμύρια επιβάτες να ταξιδέψουν σχεδόν σε κάθε γωνιά της γης.
Όλα αυτά έχουν πλέον παγώσει, με τα αεροσκάφη να παραμένουν καθηλωμένα στο έδαφος και τις αεροπορικές να έχουν περιορίσει πάνω από 70% τη δυναμικότητά τους από τον Ιανουάριο, σύμφωνα με στοιχεία της Cirium.
Kανείς δεν γνωρίζει πότε οι επιβάτες θα είναι ξανά πρόθυμοι να μπουν και πάλι στις καμπίνες των αεροσκαφών, αν και σε έρευνα της ΙΑΤΑ το 40% των ταξιδιωτών απάντησαν ότι θα περιμένουν τουλάχιστον έξι μήνες αφότου τεθεί υπό έλεγχο ο κορωνοϊός προτού ταξιδέψουν και πάλι με αεροπλάνο.
Οι αερομεταφορείς, από την πλευρά τους, λαμβάνουν πιο αυστηρά μέτρα υγειονομικής προστασίας. Η EasyJet για παράδειγμα είναι μεταξύ εκείνων που σχεδιάζουν να αφήνουν κενές τις μεσαίες θέσεις, τουλάχιστον στην αρχή, ώστε να καθησυχάζουν τους πελάτες για τον προσωπικό χώρο. Στην Korean Air Lines, το πλήρωμα καμπίνας φοράει μάσκες, γάντια και προστατευτικές ρόμπες.
Στη μετά-Covid-19 εποχή, οι αεροπορικές είναι πιθανό να χρεώνουν περισσότερο τους πελάτες για υπηρεσίες όπως αποσκευές και γεύματα, στις προσπάθειες να εξασφαλίσουν περισσότερα κέρδη, εκτιμά ο Βολοντίμιρ Μπίλοτκατς, λέκτορας στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Σιγκαπούρης. Ακόμη και πριν από τον κορωνοϊό, οι αερομεταφορείς της Ασίας κέρδιζαν μόλις 3 δολάρια ανά πελάτη, στην Ευρώπη 5 και στις ΗΠΑ 17, όπως δείχνουν τα στοιχεία της ΙΑΤΑ. Ο ίδιος προβλέπει να μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ πρώτης και οικονομικής θέσης, με ακόμη λιγότερες παροχές στην οικονομική.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο κλάδος των αερομεταφορών βρίσκεται αντιμέτωπος με προκλήσεις, καμία όμως δεν ήταν τόσο ισχυρή όσο η κρίση εξαιτίας του κορωνοϊού. Σχεδόν τα δύο-τρίτα των 26.000 επιβατικών αεροσκαφών ανά τον κόσμο είναι καθηλωμένα στο έδαφος, και σχεδόν 25 εκατ. θέσεις εργασίας βρίσκονται σε κίνδυνο. Η ΙΑΤΑ έχει προειδοποιήσει ότι οι αεροπορικές θα χάσουν έσοδα 314 δισ. δολαρίων φέτος και ότι οι μισές θα βρεθούν στο χείλος της χρεοκοπίας μέσα στους επόμενους δύο με τρεις μήνες χωρίς κρατική στήριξη.
Ένας μεγάλος παράγοντας προβληματισμού για τους αερομεταφορείς είναι μήπως οι αυστηρότεροι, υγειονομικοί κανονισμοί εισόδου θα λειτουργήσουν ανασταλτικά για τους δυνητικούς πελάτες. Οι κανονισμοί εισόδου αναμένεται να είναι διαφορετικοί από χώρα σε χώρα, ειδικά κατά τη διάρκεια των διαδικασιών σταδιακής χαλάρωσης των περιοριστικών μέτρων. Όπως επιβλήθηκαν αυστηρότερα μέτρα ασφαλείας στα αεροδρόμια μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ, έτσι και τώρα, οι ταξιδιώτες πιθανότατα θα υπόκεινται σε τεστ ανίχνευσης, όπως μέτρηση θερμοκρασίας, ή θα μπορούσαν ακόμη και να χρειάζονται υγειονομικά πιστοποιητικά προτού ταξιδέψουν αεροπορικώς, σύμφωνα με την εταιρεία συμβουλευτικών υπηρεσιών BCG. Αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί χρονοβόρος διαδικασία και να περιπλέξει τα δρομολόγια πτήσεων.
«Χρειάζεται η όλη διαδικασία να είναι γρήγορη και ασφαλής. Κάτι που μάλλον θα αποτελέσει εμπόδιο», παραδέχεται ο Ντιρκ Μάαρτν Μόλενααρ, επικεφαλής της πρακτικής ταξιδίων και τουρισμού της BCG σε Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Βόρειο Αφρική.
Η μεγάλη σημασία των αεροπορικών ταξιδίων –αποτελώντας τα θεμέλια του εμπορίου, διπλωματίας, επιχειρείν και τουρισμού- υποχρεώνει τις κυβερνήσεις ανά τον κόσμο σε μέτρα ενίσχυσης των αεροπορικών. Οι αεροπορικές εταιρείες των ΗΠΑ έχουν ζητήσει οικονομική βοήθεια άνω των 50 δισ. δολαρίων από την κυβέρνηση. Το υπουργείο Οικονομικών ΗΠΑ έχει έως τώρα στηρίξει τους αερομεταφορείς με περισσότερα από 12 δισ. δολάρια, χρήματα που έχουν δοθεί κυρίως ως υπό τη μορφή εκτάκτου βοηθήματος προς τους εργαζομένους. Κρατική στήριξη έλαβαν και μεγάλοι αερομεταφορείς της Ευρώπης, όπως η Αir France-KLM (δέκα δισ. ευρώ από τις κυβερνήσεις Γαλλίας και Ολλανδίας υπό τη μορφή δανείων), ενώ σχετικό αίτημα διάσωσης έχει καταθέσει και η γερμανική Lufthansa στις κυβερνήσεις Γερμανίας, Αυστρίας, Βελγίου και Ελβετίας, καθώς «καίει» ρευστότητα ενός εκατ. ευρώ την ώρα.
Η ΙΑΤΑ έχει προειδοποιήσει ότι οι περισσότεροι αερομεταφορείς αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο πτώχευσης έως τα τέλη Μαϊου εάν δεν παρέμβουν οι κυβερνήσεις με μέτρα στήριξης.
Ήδη η Virgin Australia –ο δεύτερος μεγαλύτερος αερομεταφορέας της Αυστραλίας- τέθηκε σε καθεστώς αναγκαστικής διαχείρισης, καθώς δεν κατάφερε να εξασφαλίσει κρατική βοήθεια, παρά τα οκτώ διαφορετικά αιτήματα χρηματοδότησης προτού τελικά καταρρεύσει.
Η επόμενη ημέρα
Η επέλαση του κορωνοϊού έχει ανατρέψει για πάντα τα δεδομένα για τον κλάδο των αερομεταφορών.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο κορωνοϊός έχει οδηγήσει σε αύξηση των τηλεδιασκέψεων και συνεδρίων εξ αποστάσεως, μια τάση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε επαναξιολόγηση των αναγκών για επαγγελματικά αεροπορικά ταξίδια, εκτιμούν αναλυτές της UBS Group.
«Αδιαμφισβήτητα είναι μια σκέψη που θα συζητηθεί, ακόμη και από εκείνους που ανήκουν στους περιβαλλοντικούς ακτιβιστές: Ποιος είναι ο ακριβής ορισμός των σημαντικών ταξιδίων;», εξηγεί η Σελίν Φορναρό, επικεφαλής ερευνών για ευρωπαϊκές μετοχές στη UBS.
Η Φορναρό αναμένει στροφή από τα αεροπορικά προς τα ταξίδια με τρένα υψηλών ταχυτήτων σε Ευρώπη και Κίνα. Ορισμένα χαμηλού κόστους και σύντομης διάρκειας δρομολόγια αναμένεται να εξαφανισθούν. Πτήσεις για κάλυψη αποστάσεων μικρότερων από 300 μίλια αντιπροσώπευαν πέρυσι το ένα-πέμπτο της ευρωπαϊκής αγοράς, όπως δείχνει πρόσφατη έκθεση της UBS.
Εάν η συγκεκριμένη τάση επεκταθεί και σε άλλες περιοχές όπως η Ασία, τότε αναμένεται να βάλει φρένο στην ανάπτυξη των αεροπορικών δικτύων.
Είναι δύσκολο να γίνουν προβλέψεις για την ανάκαμψη της αεροπορικής βιομηχανίας καθώς η κρίση του Covid-19 είναι ακόμη σε εξέλιξη.
Πέραν όμως των δυσοίωνων προβλέψεων, υπάρχει μεγάλη προσμονή για επισκέψεις σε φίλους, συγγενείς και οικογένεια μόλις αρθούν οι περιορισμοί στις μετακινήσεις, παρατηρεί ο Τζάρεντ Χάρχαμ, γενικός διευθυντής αεροπορίας στην εταιρεία συμβουλευτικών υπηρεσιών ICF International
Παρότι οι αερομεταφορείς αρχικά μείωσαν τις τιμές ώστε να προσελκύσουν πελάτες, οι ανησυχίες περί υγειονομικής ασφάλειας θα φθίνουν σταδιακά, εκτιμά ο Ρίκο Μέρκερτ, καθηγητής μεταφορών και management εφοδιαστικής αλυσίδας στη σχολή επιχειρηματικών σπουδών του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ.
«Θα υπάρξει κάποια βασική ζήτηση… εξάλλου αρκετές αεροπορικές έχουν εκδώσει vouchers, άρα όλοι αυτοί οι επιβάτες θα ταξιδέψουν κάποια στιγμή».
Γενικότερα όμως, οι επιβάτες θα πρέπει να προετοιμασθούν για μια νέα τάξη πραγμάτων σε αεροπορικές και αεροσκάφη.
Οι αερομεταφορείς θα στραφούν προς μικρότερα αεροσκάφη, ενώ οι νέες συνθήκες προοιωνίζονται συμμαχίες μεταξύ εθνικών αερομεταφορέων, με ζητούμενο την εξασφάλιση της επιβίωσης, προβλέπει ο κ. Μόλενααρ της BCG.
«Η αεροπορική βιομηχανία θα είναι πολύ διαφορετική. Θα είναι σαν να γύρισε ο χρόνος πίσω», προσθέτει.
