'Εκλεισαν και οι τελευταίες κάλπες στην Τουρκία στις 17:00 ώρα Ελλάδος, όπου, από το πρωί, εκατομμύρια πολίτες καλούνταν να απαντήσουν με ένα «Ναι» ή ένα «Όχι», στο δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του Συντάγματος στη χώρα.
Το αποτέλεσμα θα κρίνει αν θα δρομολογηθεί τελικώς η συνταγματική αναθεώρηση που, αν υλοποιηθεί, θα εκχωρήσει σημαντικές εκτελεστικές εξουσίες στον προεδρικό θώκο και τον άνθρωπο που κάθεται για την ώρα σε αυτόν, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Στην Τουρκία δεν γίνονται επίσημα exit polls και τα πρώτα αποτελέσματα από τα 167.140 εκλογικά κέντρα αναμένεται να ανακοινωθούν έως τις 9 το βράδυ (ώρα Ελλάδος). Έως τότε εκτιμάται πως θα έχει ήδη καταμετρηθεί το 50% των ψήφων.
Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις πάντως προβλέπουν επικράτηση του «Ναι» με μικρή διαφορά, που θα σημαίνει αντικατάσταση της σημερινής προεδρευόμενης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας με ένα πολίτευμα ενισχυμένης προεδρίας, που θα επιτρέψει στον Ερντογάν να διεκδικήσει την παραμονή του στην εξουσία, έως και το 2029.
«Το δημοψήφισμα δεν είναι μία «συνηθισμένη» ψηφοφορία αλλά μία ψήφος για το μέλλον της χώρας», δήλωσε ο Ερντογάν, λίγη ώρα αφότου έριξε την ψήφο του σε εκλογικό κέντρο της Κωνσταντινούπολης, τονίζοντας πως ο ίδιος έχει εμπιστοσύνη στην λογική και στα κριτήρια του τουρκικού λαού και εκφράζοντας την ελπίδα πως θα αναδειχθεί το «προσδοκώμενο» αποτέλεσμα.
Το αποτέλεσμα θα κρίνει «τη μοίρα της Τουρκίας» δήλωσε ο αρχηγός του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) (του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης) Κεμάλ Κιλιντσάρογλου, που το Σάββατο είχε παρομοιάσει το προωθούμενο προεδρικό σύστημα με «λεωφορείο χωρίς φρένα και άγνωστο προορισμό».
Πολλοί αναλυτές πάντως διευκρινίζουν ότι οι δημοσκοπήσεις και οι καμπάνιες για το δημοψήφισμα έλαβαν χώρα εν μέσω κατάστασης «έκτακτης ανάγκης», μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου, εκτιμώντας πως πολλοί που διαφωνούν με την θέση του Ερντογάν, φοβήθηκαν να εκφράσουν ελεύθερα τις απόψεις τους.
Την ίδια ώρα, ωστόσο, αίσθηση έχει προκαλέσει η δήλωση του Μεχμέτ Ουτζούμ, ενός εκ των στενών συμβούλων του Τούρκου προέδρου, ότι «σε περίπτωση που οι πολίτες αποφασίσουν να απορρίψουν την προτεινόμενη συνταγματική αναθεώρηση, ίσως, διενεργηθεί δεύτερο δημοψήφισμα», μολονότι ο πρωθυπουργός της χώρας Μπιναλί Γιλντιρίμ τόνισε ότι «όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα εμείς θα το σεβαστούμε».
Ο κ. Ερντογάν υποστηρίζει ότι το προεδρικό σύστημα είναι η «μοναδική λύση για να εγγυηθεί την ασφάλεια της Τουρκίας απέναντι στην τρομοκρατία» την ώρα που οι επικριτές του αντιτείνουν ότι προσπαθεί να νομιμοποιήσει τη «μονοκρατορία» του στην πολιτική σκηνή.
Μεταξύ άλλων, οι προωθούμενες αλλαγές θα επιτρέπουν στον πρόεδρο να κηρύσσει την χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, να εκδίδει διατάγματα για τη λειτουργία του κράτους, να συντάσσει τον προϋπολογισμό, να αποπέμπει υπουργούς και να διαλύει τη Βουλή, προκηρύσσοντας ταυτόχρονες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές.
Οι αλλαγές δίνουν επίσης στον πρόεδρο το δικαίωμα να διορίζει μέρος της έδρας σε δύο ανώτατα δικαστικά σώματα.
Το δημοψήφισμα αναμένεται να επηρεάσει βαθιά και τις σχέσεις της Άγκυρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ειδικά με δεδομένη την απειλή του κ. Ερντογάν να επαναξιολογήσει τη συμφωνία των δύο πλευρών για το προσφυγικό μετά τις κάλπες.
Τι προσδοκά ο Ερντογάν
Ο Ερντογάν εμμένοντας στην εγκαθίδρυση προεδρικού συστήματος έχει στο πίσω μέρος του μυαλού του τον Ατατούρκ, εκτιμά ο Κανέρ Αβέρ από το Κέντρο Τουρκικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ντούισμπουργκ-Έσσεν. Σύμφωνα με τον Αβέρ ο Ερντογάν θέλει να μείνει στην τουρκική ιστορία ως ο πιο σημαντικός πολιτικός άνδρας μετά τον Ατατούρκ.«Θέλει την απόλυτη εξουσία και για το λόγο αυτό χρειάζεται μια συνταγματική αλλαγή», λέει ο ειδικός σε θέματα Τουρκίας. Μια τέτοια σημαντική αλλαγή ενδέχεται να συμπέσει και με τον εορτασμό των 100 χρόνων Τουρκικής Δημοκρατίας το 1923. Μια μοναδική συγκυρία για τον Ερντογάν, ο οποίος θα θελήσει να φανεί ως ο ισχυρός άνδρας που οδήγησε τη χώρα έξω από τη δίνη της εσωτερικής κρίσης. Προκειμένου να πετύχει όσο μεγαλύτερη υποστήριξη μπορεί, ο Ταγίπ Ερντογάν απευθύνεται εν έτει 2017 σε εκείνο το κομμάτι του πληθυσμού που υποτίμησε κάποτε ο Ατατούρκ. Για τον νυν τούρκο πρόεδρο, όπως άλλωστε και για τον προκάτοχό του, οι συμβολισμοί έχουν σημασία.
Τέλος, από ιδεολογική σκοπιά, ο Ερντογάν εκπροσωπεί το εθνικιστικό, συντηρητικό και θρησκευτικό κατεστημένο. Εάν πετύχει τους σκοπούς του θα επαναφέρει αυτά τα στοιχεία στους κρατικούς θεσμούς, εκτιμά ο Αβέρ. Αν και ο ίδιος πιστεύει ότι η Τουρκία σήμερα δεν μπορεί να μετατραπεί σε ένα ισλαμικό κράτος, εντούτοις είναι πιθανό αυτά τα τρία στοιχεία να γίνουν πιο έντονα στη νομοθεσία, στο δημόσιο βίο, στα σχολεία, στα πανεπιστήμια. Εν ολίγοις, το όραμα του Ερντογάν είναι μια νέα Τουρκία. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιεί ιδεολογικούς μηχανισμούς προκειμένου να πετύχει την συντηρητική αναμόρφωση της χώρας. Και για αυτόν ακριβώς το λόγο, υποστηρίζει ο τούρκος ιστορικός, παρουσιάζει τον εαυτό του ως το αντίπαλο δέος στον Ατατούρκ.
