Ο θαλάσσιος πάγος της Ανταρκτικής έχει φτάσει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα για δεύτερη φορά μέσα σε δύο χρόνια, με ορισμένους επιστήμονες να ανησυχούν ότι οι δραματικές πτώσεις είναι ένα μήνυμα ότι η κλιματική κρίση μπορεί τώρα να επηρεάζει πιο ξεκάθαρα αυτήν την τεράστια, περίπλοκη και απομονωμένη περιοχή.
Ο θαλάσσιος πάγος που περιβάλλει την Ανταρκτική έπεσε σε μόλις 737.000 τετραγωνικά μίλια (1,91 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα) στις 13 Φεβρουαρίου, σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Δεδομένων Χιονιού και Πάγου ή NSIDC, κάτω από το προηγούμενο ρεκόρ των 741.000 τετραγωνικών μιλίων (1,92 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα) στις 25 Φεβρουαρίου πέρυσι.
Τα τελευταία δύο χρόνια σηματοδοτούν τη μοναδική φορά που τα επίπεδα του θαλάσσιου πάγου έχουν πέσει κάτω από τα 2 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα από τότε που οι δορυφόροι άρχισαν να τον παρακολουθούν το 1978.
«Δεν είναι απλώς ένα ιστορικό χαμηλό», σχολιάζει στο CNN ο Τεντ Σκάμπος, παγετολόγος στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο Μπόλντερ. «Είναι μια πολύ απότομη πτωτική τάση».
Οι διαφορές με την Αρκτική
Σε αντίθεση με την Αρκτική, όπου ο ρυθμός απώλειας θαλάσσιου πάγου ακολούθησε μια αρκετά σταθερή καθοδική τροχιά καθώς επιταχύνεται η κλιματική αλλαγή, η έκταση του θαλάσσιου πάγου της Ανταρκτικής έχει ταλαντευτεί δραματικά, καθιστώντας πιο δύσκολο να καταλάβουμε πώς η ήπειρος και ο γύρω ωκεανός ανταποκρίνονται στην παγκόσμια θέρμανση.
Οι δύο πολικές περιοχές είναι πολύ διαφορετικές. Ενώ η Αρκτική είναι ένας ωκεανός που περιβάλλεται από ηπείρους, η Ανταρκτική είναι μια ήπειρος που περιβάλλεται από ωκεανό – αυτό σημαίνει ότι ο θαλάσσιος πάγος της μπορεί να αναπτυχθεί προς τα έξω, χωρίς περιορισμούς από την ξηρά. Ο πάγος της Ανταρκτικής τείνει να είναι λεπτότερος από τον πάγο της Αρκτικής, με μεγαλύτερα υψηλά το χειμώνα και πιο απότομη πτώση το καλοκαίρι.
Ο παγετώνας Thwaites στην Ανταρκτική, γνωστός και ως «παγετώνας της Κρίσης» ή «παγετώνας της Αποκάλυψης» λόγω του τεράστιου κινδύνου που εγκυμονεί το λιώσιμο του στα παγκόσμια επίπεδα της θάλασσας.
Στη φωτογραφία εικονίζεται ένα σημείο του παγετώνα Thwaites (πηγή φωτό NASA/JPL)
Τα κλιματικά μοντέλα προέβλεπαν μειώσεις στον θαλάσσιο πάγο της Ανταρκτικής σε παρόμοιο βαθμό με την Αρκτική, αλλά μέχρι πρόσφατα η περιοχή συμπεριφερόταν εντελώς διαφορετικά από ό,τι προέβλεπαν αυτά τα μοντέλα.
Έφτασε σε υψηλό ρεκόρ για την έκταση του χειμερινού θαλάσσιου πάγου το 2014, όταν έφτασε τα 7,76 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια, κάτι που φάνηκε να υποστηρίζει την ιδέα ότι η Ανταρκτική μπορεί να είναι σχετικά αλώβητη από την υπερθέρμανση του πλανήτη. Όμως το 2016 κάτι άλλαξε. Οι επιστήμονες άρχισαν να παρατηρούν μια απότομη πτωτική τάση.
Στην αρχή, ορισμένοι το απέδωσαν στη συνήθη μεταβλητότητα αυτής της εξαιρετικά περίπλοκης ηπείρου, με τα ποικίλα, αλληλένδετα κλιματικά της συστήματα. Αλλά μετά από δύο συνεχόμενα ιστορικά χαμηλά οι επιστήμονες ανησυχούν.
«Το ερώτημα είναι, έχει φτάσει η κλιματική αλλαγή στην Ανταρκτική; Είναι αυτή η αρχή του τέλους; Θα εξαφανιστεί οριστικά ο θαλάσσιος πάγος τα επόμενα χρόνια το καλοκαίρι;». Ο Κρίστιαν Χάας, επικεφαλής του Τμήματος Έρευνας για τη Φυσική του Θαλάσσιου Πάγου στο Ινστιτούτο Άλφρεντ Βέγκενερ στη Γερμανία, δήλωσε στο CNN.
Γιατί λιώνουν οι πάγοι
Οι θερμοκρασίες του αέρα ήταν υψηλότερες από το συνηθισμένο σε μέρη της Ανταρκτικής, περίπου 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο.
Μια άλλη σημαντική παράμετρος είναι η ζώνη των δυτικών ανέμων που κυκλώνουν την Ανταρκτική, γνωστή ως Νότια Δακτυλιοειδής λειτουργία. Αυτοί οι άνεμοι, που μπορούν να αυξήσουν το λιώσιμο των θαλάσσιων πάγων, ήταν ισχυρότεροι από το συνηθισμένο, σύμφωνα με το NSIDC, και προστέθηκαν στις καιρικές συνθήκες που διοχετεύουν θερμό αέρα στην περιοχή.
Η ισχύς των ανέμων έχει συνδεθεί, εν μέρει, με την αύξηση της ρύπανσης από τη θέρμανση των πλανητών καθώς και με την τρύπα στο στρώμα του όζοντος πάνω από την ήπειρο.
Υπάρχουν επίσης εκτιμήσεις ότι ο θαλάσσιος πάγος μπορεί να λιώνει λόγω της θερμότητας που έχει παγιδευτεί ακριβώς κάτω από την επιφάνεια του ωκεανού.
«Βασικά, λαμβάνετε θερμότητα που αναδεύεται στο ανώτερο στρώμα [του νερού] γύρω από την Ανταρκτική», εξήγησε ο Τεντ Σκάμπος. Εάν αυτή η θεωρία ισχύει και συνδέεται με τη γενική θέρμανση των ωκεανών, «τότε αυτό έχει μεγάλες επιπτώσεις για τη σταθερότητα του στρώματος πάγου της Ανταρκτικής».
Η εξαφάνιση του θαλάσσιου πάγου μπορεί να έχει καταρρακτώδεις επιπτώσεις στην Ανταρκτική και πέρα από αυτήν.
Αν και δεν επηρεάζει άμεσα τη στάθμη της θάλασσας, επειδή επιπλέει ήδη στον ωκεανό, η απώλεια του περιθωρίου του θαλάσσιου πάγου γύρω από την Ανταρκτική αφήνει τα παράκτια στρώματα πάγου και τους παγετώνες εκτεθειμένα σε κύματα και ζεστά νερά των ωκεανών, καθιστώντας τα πολύ πιο ευάλωτα σε λιώνουν και διαλύονται.
Εάν αλλάξει το τοπίο της Ανταρκτικής θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην άγρια ζωή της, από τους μικροοργανισμούς και τα φύκια που στηρίζουν την τροφική αλυσίδα – τροφή για κριλ που, με τη σειρά της, τρέφει πολλές από τις φάλαινες της περιοχής – μέχρι τους πιγκουίνους και τις φώκιες που βασίζονται στον θαλάσσιο πάγο. για σίτιση και ανάπαυση.
