Σε ένα νέο βήμα προς τη συμφιλίωση, η Τουρκία ανακοίνωσε ότι ο υπουργός Οικονομικών της, Νουρεντίν Ναμπάτι, θα ταξιδέψει στην Αίγυπτο την πρώτη του ερχόμενου Ιουνίου, στην πρώτη υπουργική επίσκεψη στο Κάιρο σε εννέα χρόνια, την οποία οι παρατηρητές θεωρούν σημαντική πρόοδο στην πορεία αναθέρμανσης των διπλωματικών σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες (φωτογραφία αρχείου, επάνω, από την dailysabah.com).
«Διμερείς συνομιλίες»
Ο τούρκος υπουργός θα φτάσει στην Αίγυπτο επικεφαλής αντιπροσωπείας για να συμμετάσχει στις ετήσιες συνεδριάσεις του διοικητικού συμβουλίου της Ισλαμικής Αναπτυξιακής Τράπεζας.
Σε ανακοίνωση που εξέδωσε η τουρκική πλευρά αναφέρει ότι ο Ναμπάτι θα έχει επίσης «διμερείς συνομιλίες» χωρίς να αποκαλύπτονται περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα θέματα που θα συζητηθούν μεταξύ Καΐρου και Αγκυρας.
Η Ιndependent Αrabia δεν έλαβε απάντηση από την αιγυπτιακή πλευρά στο αίτημα για σχολιασμό.
Η επίσκεψη έρχεται λίγες εβδομάδες αφότου ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέφθηκε τη Σαουδική Αραβία για πρώτη φορά μετά από σχεδόν πέντε χρόνια, κάνοντας αναφορά και για άνοιγμα προς την Αίγυπτο, καθώς και ένα χρόνο μετά την πραγματοποίηση δύο «διερευνητικών» συνομιλιών σε επίπεδο υφυπουργών Εξωτερικών στην Αγκυρα και το Κάιρο για να συζητήσουν «τα απαραίτητα βήματα εξομάλυνσης των σχέσεων» σε διμερές επίπεδο και σε περιφερειακό πλαίσιο.
Ωστόσο, αυτές οι συναντήσεις δεν έχουν ακόμη καταλήξει στην ανταλλαγή διπλωματικών εκπροσώπων μεταξύ των δύο πλευρών, και εξακολουθούν να βρίσκονται στο επίπεδο του «επιτετραμμένου» ή στην ανάπτυξη οδικού χάρτη για τη βελτίωση των σχέσεων.
Εικόνα από το Al Arabiya
Συνεχίζονται, όμως, οι συναντήσεις για διάφορα θέματα ασφάλειας μεταξύ των δύο πλευρών, όπως το ζήτημα των μελών της Μουσουλμανικής Αδελφότητας που κατοικούν στην Τουρκία και τα οποία καταζητούνται από τις αιγυπτιακές αρχές, καθώς και για την κατάσταση στη Λιβύη.
Διπλωματική προσέγγιση με οικονομική χροιά
Οι εντάσεις μεταξύ της αιγυπτιακής και της τουρκικής πλευράς μειώθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια, με την Αγκυρα να ξεκινά διπλωματική εκστρατεία για την άρση των διαφορών της με τις χώρες της περιοχής, όπως τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο και τα ΗΑΕ.
Οι διαφορές τους στα θέματα του φυσικού αερίου της Μεσογείου και της κρίσης στη Λιβύη, υποχώρησαν.
Ενώ οι οικονομίες των δύο χωρών υποφέρουν από τις επιπτώσεις της πανδημίας του κοροναϊού, του ρωσικού πολέμου στην Ουκρανία και των κρίσεων που μαστίζουν τις αναδυόμενες αγορές, το τουρκικό κανάλι «TRT Haber» ανέφερε, την Τετάρτη, 18 Μαΐου, ότι κατά τη συνάντηση που θα πραγματοποιηθεί στην αιγυπτιακή πόλη Σαρμ ελ Σεΐχ, θα συζητηθούν οι μελλοντικές στρατηγικές της Ισλαμικής Τράπεζας Ανάπτυξης και οι τελευταίες εξελίξεις σχετικά με την τουρκική οικονομία και τις τρέχουσες οικονομικές πολιτικές.
Η επικείμενη επίσκεψη έριξε φως στη σημασία της οικονομικής συνεργασίας μεταξύ της αιγυπτιακής και της τουρκικής πλευράς, οι οποίες έχουν αμοιβαίες επενδύσεις και μεγάλη εμπορική ανταλλαγή που συνέχισε να αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια, παρά την πολιτική ένταση, φθάνοντας από τα 4,42 δισ. δολάρια στα 11,14 δισ. δολάρια, σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία.
Ο Karam Saeed, αιγύπτιος ερευνητής με ειδίκευση στις τουρκικές υποθέσεις, πιστεύει ότι οι οικονομικές συναλλαγές μεταξύ των δύο χωρών αποτελούν σημαντικό σημείο εισόδου για την προσέγγιση και τη βελτίωση των σχέσεών τους, σημειώνοντας ότι έχουν παραμείνει απαλλαγμένες από πολιτικές διαφορές και «ουδέτερες» κατά την περίοδο έντασης, που έφτασε σε πρωτοφανές επίπεδο διαφωνιών και συγκρούσεων σε αρκετά πεδία και φόρουμ.
Με κλιμακωτό τρόπο
«Η ενίσχυση της οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας επείγει και για τις δύο χώρες, ιδιαίτερα για την Τουρκία, της οποίας η οικονομία βρίσκεται σε εύθραυστη κατάσταση εδώ και χρόνια, ενώ η αιγυπτιακή αγορά είναι πολλά υποσχόμενη για τα τουρκικά προϊόντα» δηλώνει ο Saeed.
Ο ίδιος τονίζει, στην «The Independent Arabia», ότι η επίσκεψη σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών αν και πραγματοποιείται στο πλαίσιο περιφερειακής συνάντησης, δείχνει ότι η Αγκυρα επιθυμεί να χρησιμοποιήσει αυτές τις διεθνείς και περιφερειακές συναντήσεις με κλιμακωτό τρόπο για να ισορροπήσει τις τεταμένες περιφερειακές σχέσεις της.
Τουρκο-αιγυπτιακή συνάντηση πριν ένα χρόνο στο Κάιρο σε επίπεδο υφυπουργών Εξωτερικών (φωτογραφία EPA)
Εξηγεί επίσης ότι και από μόνη της, ως η πρώτη επίσκεψη σε υπουργικό επίπεδο, σημαίνει ότι οι δύο πλευρές έχουν κάνει μεγάλα βήματα προς τη συμφιλίωση, αν και τα επίμαχα ζητήματα παραμένουν, με πιο σημαντικό τη λιβυκή κρίση, καθώς επηρεάζει άμεσα την αιγυπτιακή εθνική ασφάλεια, αλλά και το θέμα της Αδελφότητας, παρότι δεν ασκεί πλέον μεγάλη πίεση στην Αίγυπτο, ούτε και αποτελεί ατού στα χέρια της Αγκυρας, ενώ υπάρχει συναίνεση σχετικά με τα ζητήματα των θαλάσσιων συνόρων στην ανατολική Μεσόγειο, που παραμένουν ως έχουν.
Ο τούρκος πολιτικός αναλυτής, Cavad Gök, πιστεύει ότι τα τουρκικά βήματα προς την Αίγυπτο είναι ακόμη πολύ αργά, σε σύγκριση με τις γρήγορες κινήσεις της για εξομάλυνση και αποκατάσταση της δυναμικής των σχέσεων με τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ, ειδικά μέσω των επισκέψεων του Ερντογάν στις δύο χώρες.
Ο ίδιος προσθέτει ότι «Η Αγκυρα και το Κάιρο συζήτησαν τα θαλάσσια σύνορα στη Μεσόγειο και υπήρχαν θετικές δηλώσεις για την εξομάλυνση των σχέσεων και στη συνέχεια ξεκίνησαν οι διμερείς συναντήσεις, αλλά δεν έφτασαν στα αναμενόμενα αποτελέσματα με την επιθυμητή ταχύτητα».
Πολύ βαριές οι κατηγορίες
Τονίζει επίσης ότι η αναμενόμενη υπουργική επίσκεψη μόνο ως θετικό βήμα μπορεί να περιγραφεί, το οποίο υποστηρίζεται από την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση, αν και καθυστερημένα.
«Οι τουρκικές κατηγορίες, δηλώσεις και πρακτικές ήταν πολύ βαριές προς την Αίγυπτο κατά την περίοδο της έντασης και είναι δύσκολο να εξαλειφθούν τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής», λέει.
Ο τούρκος πολιτικός αναλυτής αναμένει ότι η κυβέρνηση θα επιταχύνει τα βήματα εξομάλυνσης με την Αίγυπτο και λόγω των επερχόμενων εκλογών, επειδή τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής αποτελούν ισχυρό σημείο τριβής με την αντιπολίτευση.
Από την πλευρά του, ο τούρκος αρθρογράφος, Σαμίρ Σαλχά, λέει ότι η επίσκεψη επίσημης τουρκικής αντιπροσωπείας στην Αίγυπτο, ανεξάρτητα από το αν γίνεται με απευθείας πρόσκληση σε διμερές επίπεδο ή μέσω περιφερειακής συνάντησης που φιλοξενεί η Αίγυπτος, από μόνη της αποτελεί θετικό βήμα που συμβάλλει στη βελτίωση των σχέσεων και στην ώθησή τους σε ένα νέο στάδιο.
«Προσωπικά υπολογίζω στον μεγαλύτερο ρόλο της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων για να φέρουν πιο κοντά τις απόψεις Καΐρου και Αγκυρας, όσο συζητούνται περιφερειακά θέματα με τις πρωτεύουσες του Κόλπου. Αυτή είναι μια ευκαιρία για να υπάρξει μια αλλαγή στην ατζέντα των συζητήσεων Αιγύπτου-Τουρκίας, με μεγαλύτερη αμοιβαία κατανόηση» τονίζει ο Σαλχά.
Ελλειψη εμπιστοσύνης
Ο τούρκος πολιτικός αναλυτής, Muhammad Obeidullah, αποδίδει τον αργό ρυθμό εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ Καΐρου και Αγκυρας στην έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο πλευρών, σημειώνοντας ότι υπάρχει γενική πεποίθηση μεταξύ των χωρών της Μέσης Ανατολής, συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ, ότι ο Ερντογάν θέλει να εξομαλύνει τις σχέσεις του με όλους τους αντιπάλους του για να πείσει τους ψηφοφόρους τους που αποχωρούν.
Λόγω της κακής του διαχείρισης και της κατεστραμμένης οικονομίας, άρχισε να αποκαθιστά την εικόνα της παλιάς Τουρκίας, της οποίας οι εξωτερικές σχέσεις ήταν ειρηνικές, για να ωθήσει τους ψηφοφόρους να τον ψηφίσουν ξανά στις κρίσιμες εκλογές του 2023.
Ερντογάν (αριστερά) – Αλ Σίσι (φωτογραφία Reuters)
Εκτός από την αναζωογόνηση της επιδεινούμενης οικονομίας μέσω της ανάπτυξης των οικονομικών σχέσεων, η επέκταση και η εξάπλωση ξανά στη Μέση Ανατολή με εκλογικό όφελος από τη διαδικασία της ομαλοποίησης των σχέσεων μπορεί επίσης να είναι μεταξύ των στόχων αυτών των βημάτων.
Ο Ομπαϊντουλάχ εξηγεί ότι αυτή η πεποίθηση ωθεί αυτές τις χώρες να πάρουν προφυλάξεις ως προς τα βήματα και τις απαιτήσεις του Ερντογάν και να αποφύγουν την αναβάθμιση των διμερών σχέσεων σε στρατηγικό επίπεδο προτού βεβαιωθεί ότι αυτή η νέα προσέγγιση στην εξωτερική του πολιτική πηγάζει από μια ειλικρινή εσωτερική πεποίθηση, και προσθέτει:
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Αίγυπτος βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των χωρών που είναι προσεκτικές στις σχέσεις τους με τον Ερντογάν, καθώς δεν βιάζονται να τις αποκαταστήσουν».
Συμβολικά βήματα
Σημειώνει επίσης ότι παρόλο που ο Ερντογάν έχει λάβει μέτρα που θεωρούνται σημαντικές παραχωρήσεις για αυτόν, όπως το κλείσιμο των μέσων ενημέρωσης της Αδελφότητας στην Τουρκία, η Αίγυπτος, από την άλλη πλευρά, δεν έχει κάνει κανένα σημαντικό βήμα και δεν έχει αποφασίσει ακόμη να άρει την απαγόρευση που επιβλήθηκε στα κύρια τουρκικά κανάλια και εφημερίδες, συμπεριλαμβανομένου του επίσημου πρακτορείου Αναντολού.
Και πιστεύει ότι «ο πάγος μεταξύ Αγκυρας και Καΐρου δεν θα λιώσει από τη μια μέρα στην άλλη και εύκολα και ότι το Κάιρο θα επιβραδύνει τη λήψη μέτρων για εξομάλυνση των σχέσεών του με τον Ερντογάν μέχρι τις επόμενες εκλογές προκειμένου να διαπιστώσει εάν θα προκύψει ή όχι νέα κυβέρνηση».
Εκτιμά ακόμη ότι η διαδικασία αποκατάστασης των σχέσεων των δύο χωρών θα δοκιμαστεί για τουλάχιστον έναν ακόμη χρόνο και θα συνεχιστεί μόνο μέσα από οικονομικές συνεργασίες και ορισμένα συμβολικά βήματα, όπως η επιστροφή των πρεσβευτών των δύο χωρών καθώς και σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής στο πλαίσιο της ισλαμιστικής συνεργασίας και της μη ανάμιξης στις υποθέσεις των γειτόνων.
