Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024 -

Μονή Καθολικού στο Ακρωτήρι



Η Μονή Καθολικού βρίσκεται 20χμ.  βορειοανατολικά των Χανίων, κοντά στη βόρεια ακτή του Ακρωτηρίου.
Είναι κτισμένο κοντά στην έξοδο του φαραγγιού Αυλάκι, σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα.

Θεωρείται το αρχαιότερο μοναστήρι στην Κρήτη, καθώς ιδρύθηκε στα μέσα του 11ου αιώνα. Ιδρυτής του θεωρείται ο Άγιος Ιωάννης ο Ξένος ή Ερημίτης, ο οποίος έζησε στη σπηλιά όπου είναι κτισμένος ο σπηλαιώδης ναός αφιερωμένος στον ίδιο (εορτάζει στις 20 Σεπτεμβρίου). Οι τριγύρω σπηλιές αποτέλεσαν αρχικά καταφύγιο για τους μοναχούς που έφτασαν εδώ, ενώ αργότερα κτίστηκαν και τα κελιά της μονής.

Όταν οι ακτές της Κρήτης αποτέλεσαν στόχο των πειρατών της Μεσογείου, οι μοναχοί αναγκάστηκαν να μεταφερθούν σε πιο απόμερο μέρος κι έτσι ίδρυσαν την μονή Γουβερνέτου.

Το μοναστήρι σήμερα είναι ερειπωμένο και η πρόσβαση γίνεται μέσω καλντεριμιού που ξεκινάει από τη μονή Γουβερνέτου (20-30’). Στο χώρο του μοναστηριού θα δείτε τον ναό του Αγίου Ιωάννη και τη σπηλιά, τα ερειπωμένα κελιά των μοναχών και το παλιό εντυπωσιακό γεφυράκι που διασχίζει τον ποταμό του φαραγγιού. Κάτω από το δάπεδο της γέφυρας έχει αρκετούς αποθηκευτικούς και βοηθητικούς χώρους.

Επίσης, αν συνεχίσετε 10’ λεπτά προς τη θάλασσα, θα βρεθείτε σε ένα υπέροχο μικρό φιόρδ με γαλαζοπράσινα νερά, στο οποίο υπάρχουν ερείπια από το παλιό λιμάνι της μονής. Επίσης, κοντά υπάρχει ένας μεγάλος βράχος με μορφή που θυμίζει καράβι. Σύμφωνα με το θρύλο, ο βράχος αυτός είναι πειρατικό καράβι που πέτρωσε μετά από τις κατάρες του ηγούμενου του Καθολικού.

Το σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη του Ερημίτη ή του Ξένου βρίσκεται κοντά στο φαράγγι Αυλάκι, Ακρωτηρίου Χανίων, μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα μακρύτερα από την Αρκουδοσπηλιά δίπλα στην ερειπωμένη Μονή Καθολικού και κοντά στη Μονή Γουβερνέτου.

Ομοίως με την Αρκουδοσπηλιά, είναι και αυτό παλαιά κοίτη ποταμού με συνολικό μήκος περίπου 135 μέτρα σε μορφή οριζόντιας γαλαρίας. Έχει πλούσιο διάκοσμο σε πολλά σημεία με μεγάλους σταλακτίτες και σταλαγμίτες.

Ακριβώς στην αρχή και το τέλος του σπηλαίου υπάρχουν εικονίσματα και καντήλια. Υπάρχει επίσης μέσα στο σπήλαιο στην αρχή του λαξευτή υπόγεια δεξαμενή με επίχρισμα (κουρασάνι) για την συλλογή νερού. Στα δεξιά της γαλαρίας στα 15 μέτρα από την είσοδο υπάρχει ένα μικρός θάλαμος με τεχνητά ανοιγμένη είσοδο και μέσα βρίσκονται κάποια ανθρώπινα οστά, πιθανόν κάποιου ασκητή. Στο τέλος του σπηλαίου στα 135 μέτρα υπάρχει μια αρκετά μεγάλη λιθωματική λεκάνη (γκούρ) όπου ο θρύλος λέει ότι ήταν ο τάφος του Αγ. Ιωάννη του Ερημίτη. Στην γύρω περιοχή στα κάθετα τοιχώματα του φαραγγιού υπάρχουν μέχρι και σήμερα ασκηταριά.

 Άγιος Ιωάννης ο Ερημίτης ή ο Ξένος

Η ιστορία αναφέρει ότι ο Άγιος Ιωάννης ήρθε από την Αίγυπτο και μαγεύτηκε από την ομορφιά του Σπηλαίου και αποφάσισε να αποχωριστεί τους άλλους 98 Θεοφόρους πατέρες που έμειναν στον Αζωγυρέ (16ος αιώνας), όπου κι αυτός έδρασε.

Ο Άγιος Ιωάννης λέγεται ότι είναι και ο ιδρυτής της Μονής Καθολικού, της παλιότερης ίσως μονής της Κρήτης (6 η 7 αιώνας μχ).  Καθώς προσευχόταν, χτύπησε με το ραβδί του τον βράχο κι από τότε αναβλύζει αγιασμένο νερό που δε στερεύει όσο κι αν πάρουν. Τυφλοί, κωφοί, νεφροπαθείς έχουν δει γιατρειά με αυτό το νερό.

Ασκήτευε στην περιοχή ζώντας γυμνός και περιφερόμενος σαν το αγρίμι μέσα στα βράχια. Έτρωγε χόρτα και χαρούπια για να επιβιώσει. Οι κακουχίες της ζωής του, κούρασαν το κορμί του και μην μπορώντας να περπατάει, τριγυρνούσε σκυφτός. Μια μέρα, ένας κυνηγός τον χτύπησε κατά λάθος με τα βέλη του, περνώντας τον για κάποιο ζώο, και εκείνος λίγο πριν πεθάνει χτυπημένος, ζήτησε από τον κυνηγό να τον μεταφέρει μέσα στο σπήλαιο για να πεθάνει. Έτσι λέγεται πως βρέθηκαν τα οστά του σε εκείνο το σημείο στο βάθος της σπηλιάς, στο «Κρεβάτι του Άη Γιάννη». Στον βράχο αυτό αποδίδουν θεραπευτικές ιδιότητες και πολλοί συνήθιζαν να σπάνε κομμάτια του για φυλαχτό.

Το εκκλησάκι του Αγίου είναι χτισμένο στα δεξιά της εισόδου κι εορτάζει στις 7 Οκτωβρίου.

Το φαράγγι Αυλάκι βρίσκεται κοντά στη μονή Γουβερνέτου, 16km ανατολικά των Χανίων. Είναι από τα σημαντικότερα φαράγγια της Κρήτης με ιδιαίτερη θρησκευτική αξία, καθώς στις σπηλιές του έβρισκαν καταφύγιο πολλοί μοναχοί και ασκητές. Μέσα στο μικρό αυτό φαράγγι υπάρχει η εγκαταλελειμμένη μονή Καθολικού, ίσως το αρχαιότερο μοναστήρι της Κρήτης. Γι’ αυτό ονομάζεται και φαράγγι Καθολικό.

Το φαράγγι είναι δύσβατο σε όλο του το μήκος, αλλά υπάρχει μονοπάτι που ξεκινάει κοντά στη Μονή της Κυρίας των Αγγέλων Γουβερνέτου και καταλήγει στη μονή Καθολικού. Το μονοπάτι δεν καλύπτει όλο το μήκος του φαραγγιού, αλλά αρχικά διέρχεται παράλληλα με τις πλευρές του.

Το φιόρδ στην έξοδο του φαραγγιού  Η πορεία από το καλντερίμι είναι εύκολη, αλλά έντονα κατηφορική, με αποτέλεσμα η επιστροφή να είναι κουραστική. Μετά από 10’ πορείας, συναντάμε την σπηλιά της Παναγίας Αρκουδιώτισσας με το αρχαίο ιερό της Αρτέμιδος. Από εκεί το μονοπάτι γίνεται έντονα κατηφορικό και το τοπίο ακόμη πιο άγριο.

Αν περπατήσετε παράλληλα με την κοίτη του ποταμού, σε 15-25’ θα καταλήξετε στην έξοδο του φαραγγιού στη θάλασσα, αφού πρώτα δειτε τις πολλές σπηλιές που ζούσαν οι ασκητές στο παρελθόν. Στην ακτή δημιουργείται ένα στενό και πετρώδες φιόρδ, με καταγάλανα νερά. Εκεί βρίσκεται ένα μικρό πηγάδι, ένα μικρό λιμάνι που φύλαγαν οι μοναχοί τις βάρκες τους και το νταμάρι για τα οικοδομικά υλικά της μονής. Επίσης, εδώ υπάρχει ένας βράχος με σχήμα καραβιού, ο οποίος λέγεται ότι είναι ένα πειρατικό καράβι που πέτρωσε από τις κατάρες του ηγούμενου της μονής.

Ιστορία εν συντομία:

    10ος αιώνας: Ο Άγιος Ιωάννης ο Ξένος ή Ερημίτης ζει στη σπηλιά στο φαράγγι Αυλάκι και ιδρύει τη μονή Καθολικού.
    1027: Μετά τον θάνατο του, πολλοί ερημίτες και ασκητές έρχονται στη μονή Καθολικού και το μοναστήρι μεγαλώνει.
    16ος-17ος αιώνας: Εξαιτίας των συνεχόμενων πειρατικών επιδρομών, οι μοναχοί του Καθολικού εγκαταλείπουν την μονή, την διαχείριση της οποίας έχει πλέον η μονή Γουβερνέτου.
    1632: Το Πατριαρχείο αναγνωρίζει ως Άγιο τον Ιωάννη τον Ξένο. Έτσι, προκαλείται τεράστια ανάπτυξη του μοναχισμού στην περιοχή. Τα κτίρια που βλέπουμε σήμερα στη μονή Καθολικού κτίστηκαν τότε πιθανόν με ευθύνη της μονής Γουβερνέτου.