Πρεσβυτέρου Αθανασίου Μηνά
«Ο μη ων μετ" εμού κατ" εμού εστι, και ο μη συνάγων μετ" εμού σκορπίζει» (Ματθ., 12:30)
«Χριστού προφήτης τε και Απόστολος, Άγγελός τε και Πρόδρομος της θείας σαρκώσεως, Βαπτιστής και Ιερεύς και Μάρτυς πιστός, κήρυξ τε τοις εν άδου, συ εχρημάτισας, και τοις παρθενεύουσι κανών, και της ερήμου βλαστός.» (Τροπάριο θωδής, ΚΔΦεβρ.)
«Απεστάλη βοώντος φωνή ο Πρόδρομος, ταίς ερήμοις καρδίαις, την του Υιού του Θεού, πίστιν ευσεβή, εγκεντρίζων του όντως Θεού, ον υπερυψούμεν εις πάντας τους αιώνας».
Μεγάλη όντως η μετάνοια (1)! Αρχή και τέλος της κατά Χριστόν διαγωγής είναι η μετάνοια, γιαυτό και ο Πρόδρομος του Κυρίου και Βαπτιστής, ως αρχή της κατά τον Χριστό διαγωγής «κήρυττε με τους λόγους, μετανοείτε? γιατί πλησίασε η Βασιλεία των ουρανών» (Ματθ.,κεφ.γ,στ.2). Αλλά και ο ίδιος ο Κύριος, η τελειότητα κάθε καλού, έλεγε το ίδιο στο κήρυγμά Του (Ματθ., κεφ.θ,στ.13). Μετάνοια δε, είναι το να μισήση κάποιος την αμαρτία και ναγαπήση την αρετή(τις εντολές), να εκκλίνη από το κακό και να εκτελέση το αγαθό.
Προηγείται δε αυτών το να γνωρίση κανείς τον εαυτό του, να μεταμελήται ενώπιον του Θεού, και να καταφεύγει στο πέλαγος της ευσπλαχνίας Του. Διά του Ιησού Χριστού, να επιστρέψει με συντετριμμένη καρδιά όπως ο άσωτος στην Πατρική αγκαλιά και οικία. Λέγω δε να επιστρέψει διά του Μεσσίου στον Πατέρα των οικτιρμών, επειδή εν όσον παραμένει μακράν βόσκοντας χοίρους και τρώγοντας ξυλοκέρατα, παρότι πονά και υποφέρει, δεν υπάρχει καμιά δυνατότητα κάθαρσης, ανάπλασης, Σωτηρίας.
Ο Τίμιος Πρόδρομος ζητούσε καρπούς μετανοίας, ήτοι συντετριμμένη καρδία, εξομολόγηση, δικαιοσύνη, ελεημοσύνη, μετριοφροσύνη, αγάπη. Ούτως σιγά σιγά, σύμφωνα με τους Πατέρες, χαρίζεται και αποκτιέται η Νήψη, η προσοχή, δηλαδή προσοχή στους λογισμούς, στις πράξεις, στις κινήσεις. Ο Νούς φθάνει στην κατάσταση να έχει συνέχεια ενώπιόν του την Αγία Τριάδα (προωρώμην τον Κύριον ενώπιόν μου διά παντός, ότι εκ δεξιών μου εστιν ίνα μη σαλευθώ (2)), τον Θεάνθρωπο Ιησού, την Αειπάρθενον Θεοτόκον Μαρίαν, τους Αγίους, τους Αγγέλους και εν Αγίω Πνεύματι αποκτά το φρόνημα του Χριστού (3). Γράφει ο Άγιος Παίσιος ο Αγιορείτης:
«Η μεγάλη δύναμη του νού, ο οποίος τρέχει με ταχύτητα μεγαλύτερη του φωτός, πρέπει να αξιοποιηθή και να κατευθυνθή ολόκληρη προς τον Θεό, τον Δημιουργό του φωτός. Εάν αυτή η δύναμη είναι σκορπισμενη, πως είναι δυνατόν να έχη δύναμη ο νούς; Καί, εάν δεν έχη δύναμη ο νούς του ανθρώπου, τότε ο άνθρωπος μένει μόνο με το μυαλό? κάνει εργασία εγκεφαλική και από εικόνα Θεού καταντάει εγκέφαλος, μηχανή. Σε μερικούς πάλι συμβαίνει το εξής: Επειδή δεν αξιοποιούν την δύναμη αυτήν του νού εις τα άνω, τους την αξιοποιεί, η μάλλον την εκμεταλλεύεται , ο εχθρός προς τα κάτω? στην αρχή στα γήινα και μετά πιο κάτω, στην αμαρτία, για να τους ρίξη στην κόλαση. Όταν όμως κατορθώση ο νούς να ανέβη ψηλά, τότε και όλα τα πράγματα τα βλέπει από ψηλά με τα μάτια της ψυχής, με το θεικό μάτι, τον θείο φωτισμό.»(Περί προσευχής, ΕΥΧΗ ΚΑΙ ΝΗΨΗ, κεφ.γ, σελ.178).
Στο κείμενο αυτό ο Άγιος Παίσιος ο Αγιορείτης συμφωνεί με όλους τους προ αυτού Ορθοδόξους Πατέρες. Ιδού τι διδάσκει για το ίδιο θέμα ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς: Εκείνος όμως που απέκοψε κάθε σχέσι της ψυχής του προς τα κάτω, και ελευθερώθηκε από όλα με την τήρησι των εντολών και την απάθεια που απέκτησε από αυτήν, και υπερέβη κάθε γνωστική ενέργεια με εκτενή και ειλικρινή και άυλη προσευχή, και έχει εκεί περιλαμφθή με την απρόσιτη λαμπρότητα μέσω της άγνωστης υπεροχικής ενώσεως, μόνος αυτός, έχοντας γίνει φως και έχοντας θεωθή με το φως και βλέποντας φως μέσα στην θέα και απόλαυσι εκείνη του φωτός, γνωρίζει το υπέρλαμπρο και πράγματι ακατανόητο του Θεού, θεωρώντας αυτόν όχι μόνο πάνω από την νοητική δύναμι του νού, αυτήν την ανθρώπινη..., αλλά και πάνω από την υπερφυσική εκείνη ένωσι μέσω της οποίας μόνον ενώνεται ο νούς μεκείνα που βρίσκονται πέρα από τα νοητά «με μία θειότερη μίμησι των υπερουρανίων νοερών δυνάμεων»(PG 3,592C) (4)
Ο νούς μας λοιπόν βγαίνει έξω από τον εαυτό του και έτσι ενώνεται με τον Θεό, αλλαφού ανεβή πάνω από τον εαυτό του. Ο Θεός πάλι και αυτός βγαίνει από τον εαυτό του και έτσι συνενώνεται με τον νού μας, αλλά δείχνοντας συγκατάβασι(PG 48,722)? σαν δηλαδή να θέλγεται από έρωτα και αγάπη, εξ αιτίας της υπερβολικής αγαθότητάς του, βγαίνοντας κατά τρόπο ακοινώνητο από τον εαυτό του που βρίσκεται πάνω από όλα και από όλους(PG 3, 776AB), ενώνεται με εμάς κατά μία ένωσι ασύλληπτη από το νού. Ότι όμως ο Θεός δεν ενώνεται μόνο με εμάς δείχνοντας συγκατάβασι, αλλά και με τους επουρανίους αγγέλους, πάλι μας διδάσκει ο Άγιος Μακάριος λέγοντας? «ο μέγας και υπερούσιος από άπειρη αγαθότητα μικραίνει τον εαυτό του, για να μπορέση να αναμιχθή μαζί με τα νοερά κτίσματά του, άγιες ψυχές και τους αγγέλους, ώστε να μπορέσουν και αυτά να γίνουν μέτοχα της αθάνατης ζωής με την θεότητά του»(PG3,776AB) (5) .
Έτσι, ο πρώτος μετά τον Ένα που έφθασε έως τρίτου ουρανού, προτρέπει: «Μιμηταί μου γίνεσθε, καθώς καγώ Χριστού»(ΑΚορ.,κεφ.ια,στ.1). Ερμηνεύοντας ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς γράφει γι αυτήν την εν Χριστώ μίμησιν τα εξής:
Αυτής δε της μιμήσεως αρχή μεν είναι για μας το άγιο βάπτισμα, που είναι τύπος της ταφής και αναστάσεως του Κυρίου, μεσότης ο βίος στην αρετή και η διαγωγή κατά το ευαγγέλιο, και τέλος η διά των πνευματικών αγώνων νίκη κατά των παθών, που προξενεί την ανώδυνη και ανώλεθρη και ουράνια ζωή, όπως μας λέγει και ο απόστολος, «αν ζήτε κατά την σάρκα, πρόκειται να αποθάνετε? αν όμως θανατώνετε τις πράξεις του σώματος διά του πνεύματος, θα ζήσετε»(Ρωμ.,8:13). Μιμούνται όσοι ζούν σύμφωνα με τον Χριστό, τον τρόπο της ζωής του οι ζώντες με την σάρκα? αποθνήσκουν δηλαδή ο καθένας στον καιρό του, αφού και εκείνος πέθανε κατά την σάρκα, κατά την οποία και θαναστηθούν, όπως εκείνος, δοξασμένοι και άφθαρτοι, αν όχι τώρα, αλλά όταν θα είναι ο καιρός? οπότε θαναληφθούν, όπως ο Παύλος το λέγει και αυτό, «θαρπαγούμε σε σύννεφα για συνάντησι του Κυρίου στον αέρα και έτσι θα είμαστε πάντοτε μαζί με τον Κύριο»(ΑΘεσ.,κεφ.δ, στ.17) (6).
Εν τούτοις, αδελφοί μου, εμείς ας φιλοτιμούμεθα αγωνιζόμενοι τον καλόν αγώνα στα σπλάχνα της Αγίας μας Ορθοδοξίας, της μόνης και μοναδικής Αλήθειας υπό τον ήλιον. Το σχήμα του κόσμου φεύγει παρέρχεται, όπως και οι υποσχέσεις των ανθρώπων της «Νέας Τάξης» που με την αταξία τους μας βοηθούν, ώστε να γνωρίσουμε σε βάθος και πλάτος και ύψος τον πλούτον της Χρηστότητος του Κυρίου Ιησού(Αγ. Παίσιος Αγιορείτης).
Ο Θεός εργάζεται μυστικά και σιγά σιγά, εξ αιτίας της ολοένα εξαπλουμένης ακολασίας, παραχωρεί και οδηγούμαστε σε αδιέξοδο, πολύ δε σύντομα θα ανανήψουμε συν Θεώ και κατά τον Άγιο Γέροντα Πορφύριο, θα φωνάξουμε: «Χανόμαστε (7)! Όλοι πίσω! Όλοι πίσω στην παράδοση!».
Το πρόβλημα είναι καθαρά πνευματικό. Εκείνο που μας χρειάζεται τώρα είναι μία ειλικρινής μετάνοια, γνωρίζοντες ότι το σκοπούμενον τέλος της διδασκαλίας του Χριστού είναι: «γίνεσθε άγιοι, γίνεσθε τέλειοι, κληρονόμοι Θεού, συγκληρονόμοι Χριστού». Ο Άγιος Απόστολος Παύλος, που ως ανεφέρθη ανωτέρω ζήτησε να τον μιμηθούμε, βρήκε αυτόν τον στόχο, τον κατάλαβε, ζυμώθηκε μαυτόν, πορεύτηκε προς την Βασιλεία και γεμάτος Αγάπη, Θείο Φως και Άκτιστον Χάριν γράφει προς τους Κορινθίους:
«Οίδαμεν γαρ ότι εάν η επίγειος ημών οικία του σκήνους καταλυθή, οικοδομήν εκ Θεού έχομεν, οικίαν αχειροποίητον αιώνιον εν τοις ουρανοίς... Ώστε ημείς από του νυν ουδένα οίδαμεν κατά σάρκα? ει δε και εγνώκαμεν κατά σάρκα Χριστόν, αλλά νυν ουκέτι γινώσκομεν. ώστε ει τις εν Χριστώ καινή κτίσις? τα αρχαία παρήλθεν, ιδού γέγονε καινά τα πάντα... Υπέρ Χριστού ούν πρεσβεύομεν ως του Θεού παρακαλούντος δι" ημών? δεόμεθα υπέρ Χριστού, καταλλάγητε τω Θεώ? τον γαρ μη γνόντα αμαρτίαν υπέρ ημών αμαρτίαν εποίησεν, ίνα ημείς γενώμεθα δικαιοσύνη Θεού εν αυτώ.»(ΒΚορ., κεφ.ε, στ.1,16,17,20,21).
Αδελφοί μου, ως ελάχιστος εν τοις Πρεσβυτέροις εύχομαι, προσεύχομαι και παρακαλώ «καταλλάγητε τω Θεώ». Καλή κιευλογημένη Τεσσαρακοστή, καλόν αγώνα, ευλογημένη και λαμπροφόρος η Ανάσταση του Κυρίου μας.
ΣΑυτόν, τον Θεάνθρωπον Ιησούν Χριστόν, τον Μεσσίαν και Βασιλέα, ανήκει το Κράτος και η Δύναμις εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
1 Ιδιόμελο Αίνων Μεγ.Τετάρτης.
2 (Πράξεις, κεφ.β,στ.25)
3 «τούτο γαρ φρονείσθω εν υμίν ο και εν Χριστώ Ιησού»(Προς Φιλιπ.,κεφ.β,στ.5)
4 Παλαμικόν Ταμείον, ΘΕΩΣΙΣ, σελ.491.
5 Παλαμικόν Ταμείον, ΘΕΩΣΙΣ, σελ.488.
6 Παλαμικόν Ταμείον, ΜΕΤΑΝΟΙΑ, σελ.626.
7 «Ψυχή μου, ψυχή μου, ανάστα, τι καθεύδεις; το τέλος εγγίζει, και μέλλεις θορυβείσθαι ανάνηψον ούν, ίνα φείσηταί σου Χριστός ο Θεός, ο πανταχού παρών, και τα πάντα πληρών.» (Κοντάκιον Μεγάλου Κανόνος)
